Tanı ve/veya tedavi amaçlı olarak, özel bir iğneyle karın duvarından girilerek karın içindeki sıvıdan örnek elde edilmesi- sıvının boşaltılması işlemine abdominal parasentez denir.
Abdominal parasentez neden gereklidir?
Normalde karın içinde, organların çevresindeki karın zarı (periton) ile sınırlanmış alanda çok az miktarda sıvı bulunur. Enfeksiyon hastalıkları, iyi veya kötü huylu tümörler, apandisit, siroz, pankreas, böbrek ve kalp hastalıkları gibi hastalıklar karın içinde sıvı toplanmasına (asit) neden olabilir. Mesane, mide, bağırsak ve özellikle apendiks delindiğinde veya içlerindeki sıvılar karın içi mesafeye sızdığında karın zarı iltihabı (peritonit) gelişir. Periton diyalizi de peritonite neden olabilir.
Karın içinde, karın zarında iltihap geliştiğinde ateş, karın ağrısı ve kusma gibi belirtiler olabilir. Karın içinde iltihaba yol açan mikrobun kan dolaşımı veya komşuluk yoluyla diğer organlara yayılma riski de mevcuttur. Bu durum hastada hayati tehlike oluşturabilir. Karın içinde biriken sıvı fazla olduğunda, karın içinde toplanmış sıvının bir iğneyle dışarı alınması, karın içi basıncı azaltarak karın ağrısını gidermeye ve çocuğu rahatlatmaya yardımcı olacaktır. Abdominal parasentez aynı zamanda alınan sıvının laboratuvarda incelenerek, karın içinde sıvı toplanmasına neden olan hastalığa tanı konulmasına ve karın içi sıvısının iltihaplı olup olmadığının saptanmasında yardımcı olabilir. Olası mikropları tanımlamak için kültür alınır. Sıvı kültüründe bakteri üretilirse, kullanılan antibiyotiğin bu mikroba etkili olup olmadığı da anlaşılabilir.
Abdominal parasentez nasıl yapılır?
Abdominal parasentez genellikle 15-30 dakika süren bir işlemdir. Hasta muayene masasına sıklıkla sırtüstü pozisyonda veya doktorun uygun gördüğü şekilde sağ veya sol tarafına doğru
yatar. Abdominal parasentezin yapılacağı bölgede deri antiseptik bir solüsyonla silinir, temizlenen bölgenin üzeri delikli steril örtü ile örtülür. İşlemin yapılacağı alanın derisi bir iğne vasıtasıyla bölgesel olarak uyuşturulur. Özel bir iğne ile karın duvarından girilerek karın içinde biriken sıvıdan örnek alınır veya sıvı boşaltılır. Parasentezin ultrasonografi eşliğinde yapılması tercih edilir. İşlem sırasında hastanın mutlaka hareketsiz durması gerekir. Bebek ve küçük çocukların bir sağlık personeli tarafından uygun pozisyonda tutulmaları gerekebilir. Belirlenen yerden karın içinde toplanmış olan sıvı alındıktan sonra iğne çıkarılır. Hasta, lokal anestezi sırasında hafif bir acıma hissi ve iğne ile girilirken hafif ağrı ve basınç hissedebilir. Sıvının boşaltılması planlanmışsa parasentez süresi uzayabilir.
Abdominal parasentez yöntemi ile ilgili ayrıntıları doktorunuzdan öğrenebilirsiniz.
Abdominal parasentez sonrasında neler yapılır?
Abdominal parasentez tamamlandıktan sonra girişimin yapıldığı yerde cilt üzerine steril gazlı bez ile 2-3 dakika bası uygulanır, kanama ve sızma kontrolü yapılır. Bu yer steril gazlı bez ile kapatılır ve üzerine flaster yapıştırılır. Flaster en geç 24 saat sonra çıkarılmalıdır.
Fazla miktarda sıvı boşaltılırsa hastanın kan basıncı düşebilir ve baş dönmesi olabilir. Girişim sonrasında doktorunuzla görüşmeden hastayı ayağa kaldırmayın, yürütmeyin ve hastaneyi terk etmeyin. Fazla miktarda sıvı boşaltıldığında hastanın 1-2 saat gözlenmesi gerekir.
İşlem sonrasında bazen iğnesinin sokulduğu yerde ağrı olabilir, bu durumda hastaya ağızdan parasetamol gibi ağrı kesici bir ilaç verilmesi gerekebilir. Aspirin kanamaya meyil yaratabileceğinden kullanılmamalıdır.
Abdominal parasentezin riskleri var mıdır?
Abdominal parasentez işleminin, olasılıkları düşük de olsa, bazı riskleri olabilir.
Bazen abdominal parasentez ile sıvı elde edilemez ve girişimin tekrarlanması gerekebilir.
Nadiren girişim yapılan yerden uzayan kanama veya karın içinden sıvı sızması olabilir. Çok nadiren girişim yerinde kızarıklık, sıcaklık artışı ve ağrı ile kendini gösteren enfeksiyon görülebilir. Bunlar uygun şekilde tedavi edilebilecek durumlardır. Hastaneden ayrıldıktan sonra böyle durumlar dikkatinizi çekerse hemen doktorunuzu arayıp durumu bildirmelisiniz.
Abdominal parasentez sırasında çok düşük bir olasılıkla bağırsak, mesane duvarı veya karın içindeki bir damar delinebilir. Bu istenmeyen sonuçlar uygun şekilde tedavi edilmezse hasta kaybedilebilir. Böyle bir istenmeyen durum saptanırsa acil tedavisi yapılacaktır.
Karın içinde sıvı toplanması esas hastalık düzeltilene kadar devam edebilir. Bu nedenle tekrar abdominal parasentez yapılması gerekebilir.
