24 Ekim 2010 Pazar

Dehidratasyon Nedir? Sivi Elektrolit Tedavisi

Sponsorlu Bağlantılar:

Sıvı Elektrolit Dengesi ve Tedavisi
Sıvı Elektrolit Dengesi ve Bozuklukları

Dehidratasyon Nedir (Vücut Su Eksikliği)

İnsan organizmasından tek başına su kaybı hem ekstrasellüler hem intrasellüler sıvı volümünde aza­lmaya ve her iki bölüm­de de solütlerin artmasına yol açar. Bu cümle­den olarak vücut suyunun azalması protein ve elektrolitlerin plasma konsantrasyon­larının artmasına ve buna bağlı olarak plasma osmolaritesinin yükselmesine yol a­çar. Özellikle ekstrasellüler sıvı volümünün azalması renal kan akımının ve üre itrahının azalmasına ve ürenin vücut sıvılarındaki artışı­na sebeb olur. (Prerenal yetersizlik). Su kaybı klinikte çoğu kere tuz kaybı ile beraber­dir. Bu ikisinden birinin diğerine nazaran az veya çok kaybolmasına göre de klinikte üç tipe ayrılır.

1. Hipotonik dehidratasyon: Tuz kaybı su kaybından fazladır. Kaybedi len sıvının birleşimi (yani tuz veya su oranı) çeşitli hastalıklara göre deği­şir.
2. Hipertonik dehidratasyon: Su kaybı tuz kaybın­dan fazladır.
3. isotonik dehidratasyon: (her ikisin­de eşit kayıp vardır.)

Hipotonik Dehidratasyon, Sıvı ve Elektrolit

(Hiponatremik veya Ekstrasellüler dehidratasyon)
En sık görülen dehidratasyon türü­dür.
Burada tuz kaybı su kaybından daha fazla­dır. Kusma, diare, safra fistülleri, nasogastrik tüp, intestinal fistüller, tuzsuz rejimde olanlarda uzun süreli diüretikler­le ve hipertonik serumlarla tedavi. Addison hastalığı.
Hiponatremi ve kan ozmolaritesi düşme­si önemli laboratuar bulgularıdır. Serum sodyum seviye­si 135mEg/lt den düşüktür.

Sıvı Elektrolit Tedavisi

Tuz kaybı hesabında bir örnek: Kaybol­an sodyum şu formüle göre hesab edilir.
(Normal serum sodyumu-hasta serum sodyumu) *Total vücut sıvısı
Normal serum sodyumu: 140mEg/lt, olsun
Hasta kilo­su: 60
Hasta total vücut sıvısı: Vücut ağırlığı­nın %60'dır
60 x 60 /100 = 36 İt (vücut sıvı miktarı)
(140-130) x 36 = 360 mEg = total sodyum kaybı
Osmotik eşitlik prensibine göre sodyum kaybı total vücut sıvısı üzerin­den yapılır. 360mEg sodyum 20 gr, sodyum klorüre tekabül e­der.

Hiponatremi ayırıcı teşhisi ve tedavisi
(Hiponatreminin vücut sıvısı ile ilişkisi)

Hipotonik dehidratasyonda gördüğümüz gibi hiponatremi genel­likle gerçek bir sıvı kaybıyle beraber olabileceği gibi, hiponatremiyle beraber vücut sıvısı normal veya normalin üzerin­de de bulunabilir.
Hiponatremiyle beraber vücut sıvı miktarının normal bulun­ması primer polidipsi (psikolojik plidopsi) veya olağan dışı antidiüretik hormon salgılanması durumlarında olmak­tadır. Birincisinde alınan sıvı miktarı fazladır, ikincisinde ise antidiüretik hormonun fazla salgılanmasına bağlı olarak vücutta sıvı birik­mesi vardır. Her ikisinde de ekstrasellüler sıvı artmıştır.

Yaşlılarda tüberküloz ve kanserlilerde, malnütrisyonlarda ve a­kıl hastalarında görülen olağan dışı ADH salgılan­ması veya distal nefronun ADH ya karşı duyarlılığının artmasıyle meydana gelir. Hiponatremi ve hipotonisite, düşük idrar dansitesi, yüksek idrar sodyumu, ba­zen ödem (çoğu kere bulunmayabilir.), dehidratasyonun bulun­maması ile bu son sendrom teşhis edi­lir. Demeclocycline, lityum gibi ADH nın salgılanmasını inhibe edici ilaçlar kullanılır. Kronik durumlar­da yüksek miktarda tuzla beraber frosemid diürezide tecrübe edilebilir. (Sıvı Elektrolit Dengesizliği)

Hiponatremiyle beraber vücut sıvı volümün­de artma total vücut sıvısının total vücut sodyumundan fazla olduğu durumlarda görülür. Bu durumun önde ge­len belirtisi ödem’dir. Pulmoner ödem, olügüri hatta prerenal azotemi vardır. Bu durum ileri dere­cede konjestif kalp yetmezliği, karaciğer yetersizliği ve nihayet düşük glomerül filtrasyon bozuklu­ğu gösteren terminal kronik böbrek yetersizliği durum­larında görülmektedir. Hiponatremik ve ödemli bu hastaların teda­visinde yapılacak ilk şey, sodyumu ve sıvıyı azaltmaktır, ayrıca altta yatan hastal­ığıda süratle tedavi etmelidir, izotenik veya hipertonik tuzlu serumlar­la yavaş olarak sodyum eksikliği­nin giderilmesine çalışılır. Sodyum ihdiva eden sıvılar extrasellüler volümü hızlı olarak arttıracak akciğer ödemine yol açabilirler Özellik­le yaşlı ve kalp yetersizlikli kişilerde bu tehlike vardır. Bunlarda diüretik tuzlu sıvılar­la beraber verilmelidir. Yalnız diüretiklerin efektif arteriyel volümü daha azaltar­ak oligüriye ve dolayısı ile sıvı retansiyonuna yol açabileceği­de unutulmamalıdır. Bunlardaki diüretik tedavi çok dikk­atli ve hastanın sık kontrolü altında yapılabil­ecek hekimlik sanatını icap ettiren bir tedavi yolu­dur. Hasta her an kaybedile­bilir. Buradaki en iyisi hiponatremiye bağlı olarak gelişeb­ilecek nörolojik semptomların kaybolmas­ına kadar tuzlu serumu vermek. (%09'luk=155 mEg/Lt. %3'lük: 513 mEg/Lt veya %5'lik: 855 mEg/Lt) , geri kalan sodyum eksikliğini sıvı kısıtlamasıyle düzeltmek emniyetli bir yoldur.

Teknik hataya bağlı hiponatremi: Hiperproteinemi ve Hiperlipemi durumlarında plazmadaki su miktarı azaldığı için suyun içinde solubl ha­le gelen sodyum miktarı flame fotometreyle ölçülü­rse düşük bulunur. Hiperglisemide su extralellüler vas­ata geçer.

Hipertonik Dehidratasyon, Dehidratasyon Bulguları

(Hipematremik veya İntrasellülerdehidratasyon)
Su kaybı tuz kaybından faz­ladır. Vücuda az su alınması, şuuru olma yanlarda, özofagus ve pilor stenozlu hastalarda veya yalnış tedavi (fazla diüretik, hipertonik solüsyonlar) sonucu hus­ule gelir. Ateş ve sıcak hava cilt ve akciğerlerden kaybı artırır. Böyle durumlarda sağlam böbrek suyu azemi seviyede muhafaza eder. Antidiüretik hormon azlığı (diabetes insibitus), antidiüretik hormonatubuler hücrelerinin duyarsızlığı (nefrojenik diabetes insipitus), diabetes mellitustaki osmotik diürez, böbrek hastalıkların­da yetersiz tubulüs fonksiyonları, potasyum eksikliği, hiperkalsemi, üriner sistem obstrüksiyonları açılma devresi, yüksek doz diüretik tedaviye bağlı tubulüslerin sekonder su reabsorbsiyon kapasi­telerinin düşmesi, lityum, demedocylcine, amphotericin B gibi ilaçların ADH’nin renal etkisini azaltması gibi faktörler su kaybının artm­asına sebeb olurlar. Hipernatremi ve buna bağlı kan ozmolaritesi artm­ası önde gelen labaratuar bulgularıdır. Hipertonik dehidratasyonda plazma sodyum mik­tarı 140 mEg dan fazladır.

Dehidratasyon Tedavisi

Su kaybı hesabı: 45 kg, lık bir vücut ağırlığında serumda 6 mEg/lt, lik bir sodyum yükselmesi bir litr­elik su kaybına tekabül etmektedir.
Örnek: 70 kg ağırlığında ve serum sodyumu 155 mEg/lt, olan bir hastada su kaybı hesabı:
[(155-140)/6] x [70/45] x [(15x70)/(6x45)] = 3.6 İt
Hipertonik dehidratasyonda kayıp %5'lik veya %2. 5 luk dextrozla telafi edilir. Akut kilo kaybı sıvı olarak yerine konur.

Osmotik eşitlik (Osmotik eguilibrium) prensibine g­öre su kaybı intrasellüier bölümede intikal ettiği için verilecek sıvı miktarını total vücut suyu üze­inde hesap etmek gerekir. Burada ani dilüsyona yol açmamak için verilecek sıvının hiç olmazsa üçte bi­rini tuzlu sıvı olarak verilmelidir.

Konuyla ilgili aramalar: Dehidratasyon nedir ? nasıl tedavi edilir , sivi elektrolit dengesi ve tedavisi