Acı kavunun başka bilinen adları da bulunmaktadır. Acıdülek, Cırtlak, Birtlangiç, Ebucehil kavunu, Cırtatan, Eşekhıyarı ve Kargadüveleği olarak da bilinir. Sarı çiçekli, tüylü, çok senelik, otsu bir bitkidir. Kökleri 30 * 40 cm, gövdesi ise 1 ila 2 metreyi bulur. Toprak üzerinde gövde ve dallarının üzeri fırça gibi sert tüylerle kaplıdır. Yaprakları üçgen - kalp şeklinde ve uçları dişlidir. Üzeri uysal altı sert tüylerle örtülüdür. Yıkılmış kullanılmayan, unutulmuş yerlerde yetişir. Güney Avrupa ve Türkiye’de sık görülmektedir. Meyvesi 4 ila 5 santim boyunda, küçük uzun yumurta biçiminde , yeşil renkli ve üzeri tırtıklıdır. İçinde sümüksü bir sıvı, siyaha yakın koyu kahve renkli tohumları bulunur. Meyve geliştikçe içinde büyük bir basınç toplanır ve rengi yavaşça sararır. Sonra patlayarak tohumlarını 4 ila 6 metre uzağa atar. Meyveler olduğunda renk sarıya çalan * yeşil olur ve dalından kolaylıkla koparılabilir. Koparıldığı yerde bulunmakta olan delikten tohumları ve öz suyu rahatlıkla akar. Dikkat etmek gerekir. Göze gelmemelidir. Zira zehir içerir. Göz için çok tehlikelidir.2 gramdan fazlası öldürür. Başka ilaçlarla birlikte alınmamalıdır. Kokusu kötü tadı acıdır.
Acıkavun ile ilgili uzman görüşü (Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Endüstri Bitkileri Anabilim Dalı Başkanı Profesör Doktor Fikret Akınerdem):
Bitkinin sinüzit ve basur gibi rahatsızlıklara iyi geldiğini duyduğunu ifade edici Akınerdem, "Yararlı bir bitki olsaydı Anadolu insanı bu bitkiye eşek hıyarı ya da Ebu Cehil karpuzu demezdi. Kullananları gördüm. 'Acı kavun kullandım memnun kaldım, memnun olmadım' diyen de var, 'kullandım hemen hemen ölüyordum diyen de' var" ifadesini kullandı.
Meyvesi olgunlaştığı zaman içerisindeki basınç 6 bara ulaşarak tohumlarını saatte 36 kilometre hızla fırlatan acı kavunun gözleri kör edebileceğine dikkati çeken Akınerdem, şunları söyledi:
"Aşırı kullanımının bilhassa alerjik bünyelere vermiş olduğu zararı duymaktayız. Acı kavun bitkisinin kullanımda dikkatli olunması gerekir. Rastgele yüze, göze, ağza sürüp ya da ilaç gibi içilerek katiyyen kullanılmaması gerekir. Bitkinin kullanımından kaynaklı şikayetler yaşanabilir. İnsanlar zayıf düşebilir, zehirlenmeler yaşanabilir, bünyede bazı kalıcı etki bırakabilir. Doğacak bebeklere çok ciddi zarar verebilir."
"Hiç kimse bu bitkiyi dikemez ya da yetiştiremez"
Bitkinin kendi kendine büyüdüğünü vurgulayan Akınerdem, "Hiç kimse bunu dikemez ya da yetiştiremez. Üretim alanlarının haricinde, yıkılmış virane yerlerde bol miktarlarda bulabilirsiniz. Bu bitkinin taze meyvesi sıkıldığında, bitkinin tohumlarını da içeren mukus benzeri bir salgı fışkırtır. Olgunlaştıktan sonra patlayarak tohumları etrafa saçılıyor ve kendi kendine yeniden hayat buluyor. Bu özelliği nedeniyle, İngilizce'de 'squirting cucumber' (fışkırtan hıyar) olarak anılır. Kimse bu bitkiyi ticari olarak yetiştirmez" diye konuştu.
İlgili aramalar: acıkavun nedir, eşekhıyarı nedir, eşek hıyarı bitkisi
