BÖBREK DİSEKSİYONU
Boşaltım Sistemi Aşağıdaki Yapılardan Oluşur:• İdrarı oluşturan iki böbrek.
• İdrarı böbrekten mesaneye ileten iki ‘üreter kanalı’.
• Bir adet idrar kesesi (mesane: biz idrarı dışarı bırakana dek onu depo eden balon biçimli yapı).
• İdrarı mesaneden vücut dışına gönderen bir adet ‘üretra kanalı’.
• Renal (böbreksel) venler kanı böbrekten götüren kan damarlarıdır.
• Renal (böbreksel) arterler kanı böbreğe getiren kan damarlarıdır.
Böbrek Sistemi
Böbrekler, iki adet fasülye biçimli, yumruk büyüklüğünde organlardır ve kan sıvısının hacim ve kompozisyonunu koruyan, doğru oranda tutan önemli düzenleyicilerdir. Bu düzenleme işini kanı filtre ederek ve seçici geri emilim ile veya kandan filtre edilmiş çözünenleri salgılayarak gerçekleştirirler.
Böbrekler, retroperitoneal organlardır (yani peritoneum’un=karın zarının gerisine yerleşmiş organlardır) ve karın bölgesinin arka duvarında omurganın her iki yanına yerleşmişlerdir. Her bir böbrek yaklaşık 115g-170g ağırlığındadır ve boyu: 11cm, genişliği 6cm ve kalınlığı 3cm kadardır. Sol böbrek diğerinden biraz daha yukarıdadır çünkü karaciğer sağ böbrek üzerine baskı yapıp onu biraz aşağıya iter.
Böbrekler, filtrelyecekleri kanı renal arter vasıtasıyla direkt olarak aorttan alırlar. Kalbin pompaladığı toplam arterial kanın %20–25’ini böbrek alır. Renal ven vasıtasıyla da kan inferior vena cava’ya (alt ana toplar damara) geri gönderilir. Böbreği terk eden idrar (kandan filtrelenen atık maddeler ve su) ureterlerde aşağı doğru gönderilir ve mesanede toplanır. Mesane kasları (detrusor kas), mesane içerisindeki basıncı arttırmadan idrarı burada tutabilme yeteneğine sahiptirler. Bu demektir ki; yüksek basınç renal sisteme zarar vermeden büyük hacimler (700-1000ml) burada depolanabilir. İdrar mesaneden geçtiğinde, mesanenin tabanındaki üretral sfinkter gevşer, mesane kasları kasılır, ve idrar üretra aracılığıyla tahliye edilir.
Böbreğin Fonksiyonu ve Anatomisi
Böbrekler genellikle toksinleri ve metabolik atıkları vücuttan uzaklaştıran filtreler olarak düşünülürler. Fakat bu görevlerinin yanı sıra böbrekler, yerine getirilmediğinde hayatta kalamayacağımız birkaç görev daha üstlenirler.
Böbreğin Başlıca 5 Görevi:
• Kanı temizlemer, atıkları uzaklaştırır, elektirolitleri ve kan basıncını düzenler
• Vücut ağırlığını ve sıvısını kontrol etmek için vücutta su ve tuz dengesini ayarlar
• Bazı hormonları üretip salgılayarak, gerektiği durumda kırmızı kan hücrelerinin üretimini uyarır ve güçlü kemiklerin oluşması için kemiklerdeki Ca miktarını düzenler.
• Kandaki Potasyum, sodyum, kalsiyum ve fosfor miktarını düzenleyerek pH oranını asyarlar
Böbreğin Yapısı
Kesit alındığında, bir böbrek fibröz zarın hemen altında açık renkli bir bölgeye sahiptir; burası -kortekstir- ve bunun iç kısmında daha koyu renkli bir bölge olan-medulla- bulunur. Medulla, renal piramit olarak adlandırılan 8-18 konik kısma ayrılır. Her piramidin üst kısmı korteksle, alt kısmı renal pelvisi oluşturacak olan renal papilla ile bağlantılıdır. Renal pelvis de alt kısmında üreteri oluşturur. Kalikslerin, pelvis ve üreterin duvarları, kasılarak peristaltik hareketle idrarı mesaneye itecek olan düz kaslar ile astarlanmıştır.
Korteks ve medulla nefronlardan oluşur. Nefron, böbreğin fonksiyonel birimidir ve her böbrekte yaklaşık 1.3 milyon kadar nefron bulunur.
Yukarıdaki resme göre;
1- Parenkima
2- Korteks
3- Medulla
4- Böbreği saran yağ
5- Kapsül
6- Üreter
7- Renal Pelvis
8- Renal damarlar
9- Hilum
10- Kaliks
Parenkima—Böbreğin yoğun kısmıdır, burası boşaltım işleminin yapıldığı kısımdır.
Korteks— Parenkimanın bağ dokudan oluşan dış kısmıdır.
Glomerulus—Kandaki hücreler hariç gerekli veya gereksiz herşeyin filtrelenmesi işleminin gerçekleştiği kılcal damar yumağıdır.
Medulla— Böbrekte atıkların filtrasyon ve yoğunlaştırılmasının meydana geldiği kısımdır. Henle kulpu, proksimal ve distal tüplerden oluşan piramitler burada bulunur.
Nefron—Böbreğin temel fonksiyonel ünitesidir.
Kaliks— Böbrekte idrarın renal pelvise geçmeden önce biriktiği bölgedir.
Kapsül— Böbreği dıştan saran sıkı fibröz telsel zardır.
Pelvis— Böbrekte idrarın toplandığı merkezi sistemidir.
Hilum— Üreter, renal arter ve renal venin böbreğe giriş yaptığı içe çökük bölgedir.
Üreteropelvik Bağlantı— Renal pelvisin üretere dönüştüğü noktadır
Perinefrik Yağ— Kapsülün dışını saran yağ tabakasıdır.
Perihilar Yağ— Renal hilum bölgesindeki yağ tabakasıdır.
Nefronun Yapısı
Nefron böbrekte kanın ultrafiltrasyonundan ve onu takip eden filtrelemede bazı ürünlerin geri emilim ile atılımdan sorumlu birimdir. Her nefron şu yapılardan oluşur:
• Filtreleme ünitesi: glomerulus Kalbur benzeri bu yapı sayesinde kandan dakikada 125ml süzüntü oluşturulur. Buradaki filtrasyon kontrolsüzdür. Gerekli gereksiz her şey kandan atılır/süzülür.
• Proksimal Tübül Glukoz, sodyum, vitaminler ve kandaki diğer gerekli çözünenlerin kontrollü emilimi burada gerçekleşir.
• Henle Kulpu Bu bölge idrarın yoğunlaştırılma veya seyreltilmesinden sorumludur. Temelde suya geçirgen olmayan bu bölge sodyum iyonlarını dışarı pompalar, böylece çevresindeki dokuların osmolaritesini değiştirir. Dolayısıyla bunun ardından suya geçirgen toplama kanalında içe veya dışa doğru oluşacak su hareketlerini düzenler.
• Distal Tübül Bu bölge,bağlı olduğu toplama kanalı (collecting duct) ile beraber suyun geri emiliminden sorumludur. Yani, suyun % 99‘u geri emildiğinden dakilada 125 ml idrar oluşmaz aslında. Bu sebeple toplama kanalı ve pelvise oldukça yoğun bir idrar gider.
Böbreğin Anatomisini Word Dökümanı olarak indirmek için aşağıya tıklayın;
Böbrek Sistemi, Böbreğin Anatomisi İndir
Konuyla ilgili aramalar: böbreğin görevleri , böbrekler ne işe yarar , böbreğin vücuttaki görevi , böbreğin anatmomisi , yapısı , renal nedir (böbreksel) , renal ne demek , nedir
