RADYOTERAPİNİN YAN ETKİLERİ
Radyoterapinin amacı kanserli hücreleri yok etmektir, ama bu arada tedavi alanı içinde kalan sağlıklı hücreler de etkilenecektir. Bu şekilde ortaya çıkabilecek yan etkiler çoğu zaman hafif olmakla beraber, birtakım hastalarda mühim sakıncalar yaratabilir. Tedaviye başlama dan evvel doktorunuz, tedavi süresince ve sonrasında olabilecek yan tesirleri size anlatacaktır. Bu konuda sizin sorularınızla da genişletilecek açıklamalar sizi bilgilendirecek ve daha sonra doğabilecek sorunlara hazırlıklı olmanız sağlanacaktır.
Radyoterapinin olası yan tesirleri birçok faktöre aynı anda bağlıdır:
Tedavi alanının genişliği ve lokalizasyonu : Alan genişledikçe komplikasyon(istenmeyen durum) rizikosu artar. Ayrıca tedavi alanının içinde yer alan kritik organ sayısı ve hacmi arttıkça, risk artar. Her organın radyasyona direnci değişiktir. Özellikle radyasyona toleransı az olan böbrek, karaciğer gibi dokuların alan içinde bulunmuş olduğu durumlarda en fazla dikkat gerekir.
Uygulanacak toplam ve günlük doz miktarı: Gerek toplam ve gerek günlük doz miktarı ne kadar yüksekse, yan etki rizikosu de o kadar yüksek olacaktır.
Hastanın yaşı ve genel durumu: Yaşlı ve direnci düşük hastalarda, genel durumu bozuk hastalarda radyoterapiye bağlı yan etkiler daha çabuk gelişir ve daha problemli seyreder.
Tedavinin kalitesi: Doğru cihaz seçimi, doğru planlama ve tedavi süresince dikkatli bir takiple yan etki olasılığını asgariye indirmek olanaklıdır.
Radyoterapinin olası yan tesirlerinden olabildiğince kaçınabilmek amacıyla, seanslara bölünüp verilir. Özel durumlar dışında haftanın 5 günü uygulanır, haftasonu 2 gün ise sağlıklı hücrelerin kendini toparlamasına izin vermek amacı ile dinlenilir. Ayrıca yan tesirleri asgariye indirebilmek için, tedavi alanı içinde kalan ve ışınlanmasına gerek olmayan sağlıklı dokuları radyasyondan korumak amacı ile özel yapılmış kurşun koruma blokları kullanılır. Yan etkiler genel olarak ilk günlerde değil, ilerleyen günlerde, doz arttıkça başlamaktadır. Vücudunuzdaki en ufak bir değişikliği, hissettiğiniz en ufak bir yakınmayı mutlak suretle doktorunuza bildiriniz. Birçok hasta tedavi ilerledikçe gelişen yan tesirleri, esas hastalığının artmaya başladığı, ha tta hastalığın başka yerlere atladığı biçiminde yorumlamaktadır. Bu, onun tedaviye olan inancını ve psikolojik durumunu bozmaktadır. Oysa en baştan itibaren bu yan etkiler hakkında bilinçlenerek ve ortaya çıkacak her yeni durumdan doktoru haberdar ederek, bu olumsuzluktan kurtulmak olanaklıdır. Yan tesirlerin çok büyük bir bölümü tamamen geçicidir. Tedavi sonrası bazısı günler, bazısı haftalar içinde kaybolacaktır. Ayrıca her yan etki için, yakınmaları hafifletecek tıbbi çareler mevcuttur. Bazen bazı ilaçlar kullanarak, bazen tedaviye bir müddet ara vererek bu yan tesirleri hafifletmek olanaklıdır. Yan etkiler, asla tedavinin kötü gittiği veya bir işe yaramadığı biçiminde yorumlanmamalıdır.
Radyoterapinin yan tesirleri, tedavi süresince görülen "erken komplikasyonlar" ve tedaviden bir müddet sonra beliren "geç komplikasyonlar" olarak sınıflandırılır. Ayrıca olası yan etkiler, tedavinin uygulandığı alana göre değişir.
