Kalıtım Nedir (Genetik), Genetik Yapı Hakkında Bilgiler
Hücrelerin içinde kromozom denilen küçük parçacıklar vardır. Bunlar hücrenin çekirdeğinde toplu durumda adeta bir yumak şeklinde bulunurlar. Günümüzde «Genetik İlmi» bu kromozomları ayırabilmekte, resimlerini çekerek haritasını yapıp sınıflayabilmektedir.
İşte bu kromozomlar birer «özellik arşivi»dir ve soydan, babadan, anadan çocuğa geçerek onun özelliklerini oluştururlar.
Bu özellikler kromozomların çeşitli yerlerine yerleşmiştir. Kuşaktan kuşağa geçişleri, araştırıcı Morgan'ın, Drozofila denen küçük sineklerde ve Mendel'in bezelyelerde ortaya koydukları yasalara göre olmaktadır. Bu arada bir noktayı daha belirtelim:
Bu özellikler birbirlerine göre üstün (dominan) ya da üstün değil (resesif) olarak değerlendirilmektedir. Sözgelişi: Koyu renk gözün, açık renk göze, düz saçın kıvırcık saça üstünlüğü gibi.
Büyük kulak, geniş burun, kalkık burun, etli dudak «egemen» özellikler buna karşılık kısa kirpik, dar burun, küçük kulak, vb. gibi özellikler de «egemenlik altına giren» özelliklerdir.
Bu özelliklerin nesillere geçişi daha önce de belirttiğimiz gibi, Mendel yasalarına göre olur ve bu nedenle çocuk anne babada görülmeyen bir özelliği, büyükbaba ya da büyükannesinden alabilir.
Ayrıca, unutulmamalıdır ki, dış etkenler de bazen bu özelliklerde değişimler yapabilir; bu nedenlerle, soyda görülmeyen bir özellik, durup dururken ortaya çıkabilir.
Kötü özellikler ve hastalıklar da genlerden çocuklara geçebilmektedir. Göz bozukluğu, şeker hastalığı, akıl hastalıkları vb. gibi. Genlerin kuşaklarda özellik oluşturma durumu, en iyi şekilde tek yumurta ikizlerini örnek göstererek kanıtlanabilir. Çünkü tek yumurta ikizleri yalnız görünüş olarak değil, akıl, zekâ ve davranış yönünden de birbirlerine çok benzerler.
İnsan hücresinde gen yüklü 46 adet kromozom vardır. Döllenme ve cinsiyet belirlenmesi konusunda anlatıldığı gibi, anne yumurtasında 23, erkek tohum hücresinde de 23 kromozom vardır. Çünkü bunlar daha önce özel olarak bölünerek yarı kromozomlarını terketmişlerdir. Böylece, döllenmiş yumurtada 46 kromozom biraraya gelmiş olur.
