BRONKOSKOPİ NEDİR ?
Bronkoskopi solunum şikayetlerinizin sebebinin bulunmasında veya hastalık durumunuzun gidişini değerlendirmede yardımcı olan ve bazı özel durumlarda tedavi olanağı sağlayan bir muayene yöntemidir.
Bronkoskopi, gırtlağı (larenksi), ana soluk borusunu (trakeayı), hava yolllarının dallarını (bronşları) ve akciğerin bazı bölgelerini doktorun doğrudan doğruya görmesini sağlar.
BRONKOSKOP
Bronkoskopi işlemi Bronkoskop adını verdiğimiz bir aletle yapılır. Bronkoskop, uzun, bükülebilir, ince bir kurşun kalem kalınlığında ucunda parlak bir ışık bulunan bir tüptür. Bu tüp bükülebilir olmasından dolayı burundan veye ağızdan kolaylıkla sokulur; ses tellerinin arasında geçerek gırtlağa, buradan traekaya ve sonra da bronşlara iletilir. Tüpün mercekli kısmından bakınca doktor solunum yollarının çeşitli bölgelerini gayet açık ve aydınlık bir şekilde görebilir. Böylece solunum yollarında veya akciğerde bir hastalığın bulunup bulunmadığı saptanır.
Görüntü gerektiğinde bir televizyon ekranına yansıtılabilir, video kasedine kaydedilebilir veya fotoğrafı alınabilir.
Bronkoskopi sırasında, gözleme ek olarak, aşağıdaki işlemler uygulanabilir:
1) Bronkoskopun içinden geçen bir kanal aracılığı ile aspiratör adı verilen emici bir cihazla nefese yollarının içindeki balgam, kan ve salgılar emilerek dışarı çekilebilir. Kanala fizyolojik tuzlu su şırınga edilerek yıkantı sıvısı tekrar aspiratör ile emilir. Bu sıvı laboratuvara gönderilerek sitolik ve bakteriyolojik incelenmesi yapılır. Bu incelemeler çok önemli bir teşhis olanağı sağlar.
2) Ucunda ufak bir pens bulunan bükülebilir bir telle bronşun çeperinden veya görülen hastalıklı bir odaktan ufak bir doku parçası alınır. Bu biyopsi diyoruz. Bu doku parçası laboratuvara gönderilerek mikroskopla tetkik edilir. Biyopsi ile elde edilen patolojik bulgu, hastalıkların, özellikle akciğer kanserinin teşhisinde çok önem taşır.
3) Bronkoskopla görülemeyen fakat röntgen filminde görülen bir bölgeden radyoskopi altında bronkoskop kullanılarak akciğer dokusundan forsepsle biyopsi elde edilebilir. Buna transbronşik biopsi denilir.
BRONKOSKOPİ ARACILIĞI İLE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Bronşları dolduran ve nefes tıkanıklığına yol açan balgam artıkları ve koyulaşmış bronş salgıları bronkoskopun kanalından fizyolojik tuzlu su verildikten sonra aspiratörle tekrar emilerek nefes yolları yıkanabilir. Bu işlem bazı durumlarda hayat kurtarıcı olur.
Ana nefes yollarını tıkayan bir kanser varsa kanser ilaçları kanaldan gönderilen bükülebilir bir iğne ile tümörün içine enjekte edilerek tıkanmayı önleyen bir tedavi uygulanabilir. Bundan sonra forsepsle tümör parçacıkları çıkarılarak hastanın solunumu rahatlatılır. Buna intratümoral kemoterapi denilir.
Ana nefes yollarını tıkayan tümörlerde kanaldan özel bir ışık iletici proptan geçen lazer ışınları sayesinde tümör yakılarak ortadan kaldırılabilir. Buna fotorezeksiyon denir.
Bronkoskobun kanalından ucunda radyoaktif bir madde bulunan bir tel uzatılarak bronş içindeki tümöre radyoterapi uygulanabilir. Buna brachytheraphy denilir.
Nefes yollarına kaçan iğne, diş protezi v.s. gibi yabancı cisimler bronkoskopi aracılığı ile özel forsepslerle çıkarılabilir.
DİKKAT!!!
Akciğer radyografisinde şüpheli bir durum saptanan her hastada mutlaka bronkoskopi yapılmalıdır.
Akciğer röntgen filmi normal bile olsa, balgamından kan gelen her hastada mutlaka bronkoskopi yapılmalıdır.
20 yıl boyunca günde bir paket sigara içmiş ve 40 yaşını geçmiş her hastada öksürük, nefes darlığı gibi şikayetler başlamışsa veya aniden şiddetlenmişse mutlaka bronkoskopi yapılmalıdır. Bu esnada alınan biopsi ve bronşları yıkayarak elde edilen yıkantının mikroskob analizi, akciğer kanserinin erken teşhisine olanak sağlayan en kesin yöntemi teşkil eder. Böylece akciğer kanseri çok erken dönemde teşhis edilerek hayat kurtarıcı cerrahi müdahale olanağı sağlanır.
BRONKOSKOPİ NASIL UYGULANIR ?
Hazırlık: Bronkoskopi ya hastaneye gündüz gelinerek yapılabilir veya hastanede bir gece yattıktan sonraki günün sabahı uygulanır.
Her iki durumda da bronkoskopiden en aşağı 4-6 saat öncesi yemek ve sıvı alınmaması gerekir.
Doktorunuz, bronkoskopi odasına geldinizde işlemin nasıl yapılacağını size ayrıntılarıyla açıklayacaktır. Eğer bir endişeniz varsa sorununuz varsa katiyyen sormaktan çekinmeyin.
Doktor ve hemşirenize ilaçlara karşı alerji veya tepkilerinizin olup olmadığını lütfen belirtiniz. Daha önce bronkoskopi yapılmışsa doktorunuz bulunan sonuçları bilmek isteyecektir.
Bunun yanında bronkoskopinin yapılacağı gün genel durumunuzda bir bozulma olup olmadığını (ateş, nefes darlığı gibi) doktorunuza bildirmeniz gereklidir.
BRONKOSKOPİ İŞLEMİ NASIL YAPILIR ?
Bronkoskopinin size hiçbir sıkıntı ve acı vermeyeceğine emin olabilirsiniz.
Bunu sağlamak için muayeneden önce size "ön tedavi" uygulanır.
Bunun için doktorunuz kolunuzdaki veya elinizin üst kısmındaki bir vene (damara) iğne yaparak rahatlamanızı sağlayacak bir ilaç verir. Bu enjeksiyon ile verilen ilaç ağzınızı kurutacak ve sizi uykulu bir duruma sokacaktır.
İşlem, en rahat edeceğiniz şekilde, oturur ya da yatar durumda uygulanır. Lokal anestezik bir ilaç, burun ve boğazınızı uyuşturmak üzere bu bölgelere sprey halinde veya ince bir tüp içinde verilir. Böylece ses telleri ve gırtlak bölgesi uyuşur. Bu işlem sırasında hissettiğiniz rahatsızlık, denizde boğazınıza su kaçtığı anda hissettiğinizden daha fazla değildir.
Hastaların lokal anesteziden sonra belirttikleri yutkunma zorluğu ve boğazı tahta gibi hissetme duygusunun hiç bir zararı olmadığını belirtmemiz gerekir. Bu lokal uyuşturma bronkoskopinin rahatlıkla uygulanmasını sağlar ve bu duygu kısa süre sonra kaybolur.
Bronkoskopi işlemi sırasında uyuşturucu ilaç aynı zamanda öksürmenizi önler ve böylece rahatsızlığınız en az düzeye indirilir.
Hastaları en çok rahatsız eden düşünce, tüpün nefes yolundan geçmesi sırasında solunumun kesilebileceği düşüncesidir. Bu düşünce ve korku tamamen yersizdir. Çünkü bronkoskobun kalınlığı nefes yolundan çok daha incedir ve bronkoskop geçtikten sonra gırtlakta solunum için çok geniş bir açıklık kalır. Ayrıca buruna yerleştirilen yumuşak plastik bu tüpten devamlı oksijen verildiğinden solunum çok rahat olur.
Olabilecek en büyük sıkıntı bronkoskopi işlemi sırasında hastanın öksürmesidir. Bunun da hiç bir öneminin olmadığı çok açıktır.
Bronkoskopun gırtlaktan geçirilmesi ile işin en güç kısmı biter. Bronkoskopi yapılırken kanaldan verilen lokal anestezi maddesi bir süre sonra öksürük refleksini kaldırdığından, hastanın öksürmesi çok kısa sürer.
Doktorun nefes yollarınızı incelemesi 15-20 dakikayı geçmez.
El parmağınıza takılan mandal şeklindeki algılayıcı bir alet ile, nabız sayısı ve kandaki oksijen miktarı sürekli denetlendiğinden solunum durumu doktorunuzun her an kontrolü altındadır. Bu nedenle solunum ve kan dolaşımı açısından endişe edilecek hiç bir durum sözkonusu olmaz.
Nefes yollarında bir hastalığın görülmediği bazı durumlarda bronkoskopinin radyoskopi altında yapılması gerekebilir. Bu durumda işlem karanlık odada yapılır. Böylece nefes yolunun bronkoskoptan geçirilen bir forsepsle bronşların ileri kısımlarından biyopsi alma olanağı sağlanır.
Bronkoskopi sırasında biyopsi alınırken hiç bir acı duyulmayacağını tekrar vurgulamak isteriz.
Doktorun bronkoskopik gözlemi bittikten sonra hastaya hiç bir rahatsızlık vermeden bronkoskop dışarı çekilir.
BRONKOSKOPİ SONRASI:
Verilen uyuşturucu ilaçlar nedeniyle uyku hali varsa hasta dinlenme odasında bir süre istirahat eder. Bu sırada hastanın başında daima bir hemşire bulunur. Boğaz ve gırtlak bölgesindeki uyuşmanın geçmesi ve uyutma refleksinin normal haline gelebilmei için yaklaşık 3 saatin geçmeksi gerekmektedir. Bu nedenle bronkoskopi yapıldıktan sonra 3 saat içinde yemek yenmemeli ve su içilmemelidir.
Bronkoskopi sonrasında burundan hafif bir kanama olabilir. Bundan sakın korkmayın !
Bronkoskopi işleminden 24 saat sonra bu belirtiler tamamen kaybolur. Boğazdaki hafif ağrı hissi ve sesteki boğukluk bir süre devam edebilir. Sonuçta tüm belirtiler 1-2 gün sonra tamamen yok olacaktır.
Bronkoskopiden sonra balgamda kan görülebilir. Bununda hiçbir tehlikesi yoktur.
EVE DÖNÜŞ:
Hastanın aynı gün içinde eve dönmesi halinde, yanında mutlaka bir refakatçinin bulunması gerekmektedir. Eve döndükten sonra günün kalan saatlerini istirahat ile geçiriniz. Anestezinin etkisi bazen uzun sürer. Bu nedenle aşağıda belirtilen işlemlerin yapılmaması gerekmektedir.
1) Otomobil kullanmak
2) Bir iş makinesini işletmek
3) Alkol almak
Anestezinin etkisi ertesi gün geçeceğinden normal faaliyetlerinize devam edebilirsiniz.
SONUÇLAR NE ZAMAN ALINIR ?
Doktor, bazı hastalara uyanır uyanmaz sonuç hakkında bilgi verebilir. Patolojik muayene için doku alınmış ve bronş lavaj sıvısı bakteriyolojik incelemeye gönderilmişse laboratuvardan sonuçların alınması 3-5 gün sürebilir.
Uyuşturucu ilaçlar size söylenenleri unutmanıza neden olabilir. Bu nedenle bir yakınınızın size eşlik etmesinde yarar vardır.
Laboratuvar sonuçlarının alınmasından sonra gerekli tedaviyi doktorunuz size tavsiye edecektir..
