Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’nde (YYBÜ) sağlık bakımı ilişkili enfeksiyonların (SBİE) önlenmesi ve kontrolü
2.KAPSAM
Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’nde çalışan tüm personelin ve servise dışarıdan tanısal işlemler ve konsültasyon için gelen tüm sağlık personeli ile teknik personeli kapsar.
GENEL PRENSİPLER
1. YYBÜ ’de enfeksiyonların en önemli bulaş yolu EL aracılığı ile olduğundan EL HİJYENİ ve ELDİVEN KULLANIM TALİMATI ’na kesinlikle uyulmalıdır.
2. Enfeksiyon durumunda HEKK ve YYBÜ temas halinde olmalı, izolasyon önlemleri gecikmeden alınmalıdır.
3. HEKK önerileri dikkate alınarak erken neonatal sepsis şüphesinde ve SBİE şüphesinde başlanılacak antibiyotik kullanımı ile ilgili yazılı bir rehber oluşturulmalıdır.
1.YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ YAPISAL ÖZELLİKLERİ
1.1. Alan
YYBÜ’de her bebek için el yıkama alanı ve koridorlar dahil en az 11.2 m2 alan olmalıdır. Her küvöz arası en az 0.9 m olmalı ve ünite içerisinden diğer servislere geçiş olmamalıdır. Ünitede kullanılmayan ventilatör, küvöz, perfüzör gibi cihazların depolanabileceği bir depo alanı olmalıdır. Temiz ve kirli çamaşırların depolandığı ayrı alanlar olmalıdır. Kirli oda olarak kullanılan yerde ayrı ve kapalı bir çamaşır torbası/arabası içinde kirli çamaşırlar muhafaza edilmelidir. Kirli çamaşırlar için kullanılabilecek deterjanlar, temizlik malzemeleri, yeniden yıkanıp kullanılabilecek malzemelerin temizleneceği bir lavabo olmalıdır. Temiz oda olarak kullanılan oda veya oda yoksa bir dolapta temiz çamaşırlar, steril malzemeler depolanmalıdır. Parenteral nutrisyon hazırlama alanı ayrı olmalı ve laminer akıma sahip olmalıdır.
1.2. Havalandırma
YYBÜ’e giren hava en az %90 etkinlikle filtre edilebilmelidir. Her saat en az ikisi dışarıdan olmak üzere ünite havası 6 kez değiştirilmelidir. Filtre etkinliği altı ayda bir partikül sayımı ile denetlenmeli, gerektiğinde ve üretici firma önerilerine uyularak belirli aralıklarla değiştirilmelidir. İzolasyon odasında negatif basınçlı, havanın tamamını ayrı bir sistemle ve filtreleyerek dışarı veren havalandırma sistemi olmalıdır.
1.3. El yıkama alanları
Her 4 küvöz için bir lavabo olmalı, izole odalarda tek hasta izleniyorsa bile bir lavabo olmalıdır. El yıkama yeri başka bir amaçla kullanılmamalıdır. Lavabo boyutu en az 61 cm en x 41 cm ön-arka x 25 cm derinlikte olmalıdır. Tüm lavabolarda el yıkama talimatı uygun yerlere görünecek şekilde asılmalı, hava ile kurutucular olmamalı, el kurulamada kağıt havlu kullanılmalı ve lavabolar her gün en az 1 kez ve görünür kirlendiğinde deterjanlı su ile fırçalanarak yıkanmalıdır. Musluklar el değmeden açılabilmeli veya bu mümkün değilse eller kurulandıktan sonra kağıt havlu kullanılarak kapatılmalıdır.
1.4. Yüzeyler
Tüm yüzeyler kolay temizlenebilir, kolay silinebilir ve dezenfeksiyon işlemlerine dayanıklı olmalıdır. Tamirat halinde hastalar mutlaka tamirattan etkilenmeyecekleri tamamen ayrılmış bir birime alınmalı ya da tamirat alanı ile hastalar arasında toz geçirmez bir bariyer olmalıdır.
1.5. İzolasyon odası
YYBÜ’de veya mümkün değil ise hastanenin başka bir servisinde suçiçeği, tüberküloz, RSV, adenovirus vb.enfeksiyonları olan yenidoğan bebeklerin izole edilebileceği bir izolasyon odası olmalıdır. İzolasyon odası en az 14 m2 olmalıdır, girişine yakın el yıkama, giyinme, kirli ve temiz materyal için depolama alanı olan bir yer olmalıdır. Oda içerisinde birden fazla hasta izlenebilir. İzolasyon odasında negatif basınçlı, havanın tamamını ayrı bir sistemle ve filtreleyerek dışarı veren havalandırma sistemi olmalıdır. Dışarıya verilen bu hava hava giriş alanları, hayvanlar ve insanlardan uzak yapılandırılabildiği takdirde filtreleme işlemine gerek kalmayabilir. İzolasyon odasında el değmeden iletişimi sağlayabilecek 2 yönlü acil çağrı sistemi olmalıdır.
1.6. Çalışan alanları
Ünitede çalışanların dinlenebileceği, yemek, içecek, tuvalet vs.gibi ihtiyaçlarına hizmet verebilecek ayrı alanları olmalıdır.
2.YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE ÇALIŞANLAR
2.1. Genel prensipler
YYBÜ ’de çalışan hemşirelerin bu ünitede çalışmasının devamlılığı sağlanmalı ve yenidoğan konusunda deneyimli olmalıdır. Her vardiyada III. düzey yoğun bakım ünitesi hastaları için her iki- üç hasta başına bir hemşire, II ve I. düzey hastalar için her 4-6 hastaya bir hemşire görevlendirilmeye çalışılmalıdır.
2.2. Karne
Bu ünitede çalışan tüm personelin karnesi olmalı, karnelerine tıbbi özgeçmişleri, öğrenim durumları, hizmet içi aldıkları eğitimler işlenmelidir.
2.3. Aşılanmaları
Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği yönünden anamnezi alınmalı ve öykü vermeyenlerin serolojisi çalışılarak gerekirse aşılanmalılardır. Tüm personelin hepatit B açısından serolojisi çalışılarak negatif olanların aşılanması gerekmektedir. Hepatit B Ag pozitif olup Hepatit B Ag pozitifliği de olan personelin bulaştırma riski yaratabileceği invazif işlemleri yapmaması önerilir. Tüm personeler yıllık grip aşısının uygun zamanda yapılmasına özen gösterilmelidir.
2.4. Kan ile bulaşta yapılacaklar
YYBÜ servisinde çalışan personelin eline kan ile bulaşmış iğne battığında kişinin hepatit B ve hepatit C açısından seropozitifliği bilinmiyorsa kişiden hemen anti HBV ve anti HCV testi, hasta biliniyorsa hastadan anti HCV, HBs ve HB Ag gönderilmelidir. Sağlık personeline Hepatit B açısından seronegatifse ilk 48 saatte (ve 1 haftayı geçmemek şartı ile) mümkünse hemen Hepatit B aşısı ve diğer koldan Hepatit B immunoglobulini yapılmalıdır. Ayrıca kişi HCV enfeksiyonu açısından 7.ve 20.günlerde, 3,6, ve 12.aylarda anti-HCV ve HCV-RNA ile takip edilmelidir. Human Immunodeficiency virus (HIV) ile enfekte bir kan ile temas olmuşsa ilk 4 saat içinde HIV profilaksisi başlamalıdır. HIV açısından 2-3 hafta sonra HIV RNA, 1.,3.,6.ve 12.aylarda anti-HIV ile seroloji kontrol edilmelidir. Meningokokal hastalığı olan bir hasta ile yakın temasa girildiğinde (ağızdan ağıza canlandırma, endotrakeal entübasyon) profilaktik antibiyotik başlanmalıdır. Bulaşıcı hastalığı olan, üst/alt solunum yolları enfeksiyonu olan, gastroenteriti olan ve mukokütanöz enfeksiyonu olan personel bu süre zarfında ünitede çalıştırılmamalıdır.
2.5. Personelin eğitimi
YYBÜ ’de çalışan tüm personel el yıkama, bulaş, kan ile bulaşabilen hastalıklar, salgınlarda uygulanabilecek işlemler ve bağışıklanma konusunda eğitilmelidir. YYBÜ hemşireleri yenidoğan bebekler konusunda deneyimli olmalı, yenidoğan hemşireliği konusunda sertifikalandırılmalı, Neonatal resusistasyon kursu, Çocuklarda ileri yaşam desteği kursunu tamamlamalılardır. Her ay 2 kez servis içi ve hastane hizmet içi eğitim programlarına ve enfeksiyon komitesi ile düzenlenecek eğitim seminerlerine katılmalılardır. Katıldıkları tüm eğitim programları karnelerine işlenmelidir. Eğitim programı her yıl eğitim dönemi başında servis sorumlu hemşiresi, hemşireler ve servis öğretim üyeleri tarafından belirlenmeli ve sorumlu hemşirenin denetiminde aksatılmadan yürütülmesi sağlanmalıdır. Bu eğitimler sırasında servis hemşireleri de görev almalı ve sunum yapmalılardır.
2.6. Personelin ünite içinde kıyafeti
YYBÜ ’de çalışan tüm doktor, hemşire, öğrenci ve personel serviste giyilen forma üstlerini giymeli, formalar kirlendiğinde ve günlük olarak değiştirilmelidir. Servis dışı alanların enfekte edilmemesi amacı ile servis dışına çıkarken forma üzerine temiz bir önlük giyilmelidir. Kola takılan tüm takılar (bilezik, alyans, yüzük, saat vs.) servise girmeden çıkarılmalı, tırnaklar uzun ve ojeli olmamalıdır. Takma tırnak kullanılmamalıdır. Steril işlemler sırasında uzun kollu, steril önlükler kullanılmalıdır. Steril işlemler sırasında işlemi yapan ve yardım eden personel bone, steril eldiven ve maske kullanmalıdır. Eldiven takmadan önce ve işlem bittikten sonra eller antiseptik sabunla iyice yıkanmalıdır. Ünite girişinde galoş takılması önerilmemektedir. Sağlık bakımı ilişkili enfeksiyonlarda enterik (gaitada bulunan) bakteriler önemli rol almaktadır. Bu nedenle tuvalette iken gaita-el teması olmaması için tuvalet kağıdı kullanılmalıdır ve bu konu ile ilgili talimat tuvaletlerde asılmalıdır.
3.GENEL TEMİZLİK
3.1.Genel prensipler
YYBÜ ’deki sağlık bakımı ile ilişkili enfeksiyonlar mikroorganizmaların çevresel yüzeylerden sağlık çalışanlarının elleri ile veya ünitede kullanılan kontamine aletlerin hastalar arası transferi ile bulaşır. Bu konuda YYBÜ ’de çalışan tüm personelin düzenli olarak aralıklı eğitilmesi gerekir. Ünite içinde yapılan temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri kayıt altına alınmalı ve sorumluluk servis sorumlu hemşiresi tarafından kontrol edilmelidir.
3.2. Ünitenin temizliği ve aletlerin dezenfeksiyonu
1.Standartlar uygulanırken riske göre alan sınıflaması yapılmalıdır:
a.Düşük riskli alanlar (doktor ve hemşire odaları, ziyaretçi odaları, koridorlar),
b.Orta riskli alanlar (mama mutfağı, I.ve II. Düzey hasta odaları),
c.Yüksek riskli alanlar (yoğun bakım odaları, izolasyon odaları).
2.Düşük riskli alanların temizliği:Temel prensip görünebilir kirleri temizlemektir.
Orta riskli alanlarda: Genel temizliğe ek olarak sıvı ve salgılarla kontamine tüm yüzeylerde dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır.
Yüksek riskli alanlarda: Rutin temizlik ve dezenfeksiyon işlemleri yapılmalıdır.
3.Temizlik ve dezenfeksiyon sırasında kişisel koruma mutlaka sağlanmalıdır. Temizlik için kırmızı plastik eldiven, evsel nitelikleri toplamada sarı veya mavi plastik eldiven, tıbbi atık toplamada üzeri kauçuk kaplı turuncu eldiven kullanılmalıdır.
4.Temizlik kovaları ve bezlerin renkleri: Bütün kuru alanlarda (kapı, pencere, mobilya vb) mavi kova ve mavi bez, tuvalet hariç tüm ıslak alanlarda sarı kova ve sarı bez, tuvalet ve lavabolarda kırmızı kova ve kırmızı bez kullanılmalıdır. Tüy bırakmayan mop veya paspaslar tercih edilmeli, su ve paspaslar sık sık değiştirilmeli, temizlik ve dezenfeksiyon bittikten sonra kullanılan tüm bezler uygun şekilde transfer edilerek merkezi çamaşırhanede yıkanmalı ve kurutulmalıdır.
5.Temizlik malzemelerin konulduğu kat arabası her temizlik sonrası yıkanmalı ve haftada bir temizlik malzemeleri ile ovulmalıdır.
6.Temizliğin yönü: Temizlik temiz alandan kirli alana (temiz hastadan kirli hastaya) doğru olmalıdır.
7.Malzemelerin Spaulding enfeksiyon kriterine göre ayrılması:
a.Kritik Araçlar: Kan değişim seti, LP seti, TAP seti, kateterler, cerrahi setler;
b.Yarı Kritik Aletler: Entübasyon bıçakları, solunum devre ekipmanları),
c.Kritik Olmayan Aletler: Süt sağma pompası, küvöz, kot, pompa, ısıtıcıdır.
8.Genel alan temizliği: Oda/ofis gibi temiz alanların temizliği sağlandıktan sonra çek çek veya faraş ile koridorda bulunan kaba kirler uzaklaştırılır.
a. Hasta odası olmayan düşük riskli alanlarda su ve genel temizlik maddesi ile temizlik yapılması yeterlidir. Kirli alan dezenfektanlı su ile (%1-2’lik hipolu su, 10 lt su içine 100-200 cc hipo, 500-1000 ppm) temizlenmelidir, ardından kurulama veya durulama işlemi yapılmamalıdır. Yerler her vardiyada 2 kez silinmelidir. Mop temiz alanda ‘’S’’ şeklinde, kirli alanda düz hat üzerinde hareket ettirilerek ilerletilmelidir. Duvar ve tavanların günlük temizliği gerekli değildir. Duvarlar gerektiğinde, gözle görünür bir kir olduğunda genel temizlik maddeleri ile, kan/vucud sıvısı olduğunda 1/10’luk hipolu su ile temizlenmelidir. Perdeler ayda bir ve pencereler 15 günde bir ve kirlendikçe temizlenmelidir. Radyatörler nemli bezle silinmelidir.
b. Yere kan veya vücut sıvıları dökülmüşse: beklemeden temizlenmelidir. Önce eldiven giyilir, dökülen miktar çok fazla ise tek kullanımlık malzeme (kağıt havlu) ile silinip, malzeme kırmızı atık torbasına atılır. Ardından 1/10 (9 lt su içine 1 lt hipo) dilüsyonda hipolu su ile ortam 10 dakika bu şekilde bırakılarak dezenfekte edilir. Paspas başlıkları işlemden sonra değiştirilmelidir.
c. Tıbbi aletlere kan ve vücut sıvıları dökülmüşse: Enfeksiyon risk grubuna uygun olarak aletin önce mekanik temizliği yapıldıktan sonra uygun bir dekontaminasyon/ dezenfeksiyon yapılır. Balon/maske, laringoskop bıçakları, makas, penset vb. önce 1/10’luk hipolu suda 10 dk bekletilip, ardından fırça ile duru su altında yıkanıp ayrı hazırlanmış 1/10’luk hipolu suda tekrar 10 dk bekletilmelidir, laringoskop bıçakları sterilize edilebilir.
d. Hemşire masaları, sekreter masası, laboratuvar alanlarındaki masalar ve yüzey, tedavi arabası, kapı kolları, telefonlar, monitörler, pompalar vb.yüzeyler her gün %1-2 (500-1000 ppm) konsantrasyonda hipolu su ile silinmelidir. Yine hasta yatakları plastik örtüleri de hasta değişimlerinde bu solusyonla silinmelidir.
e. Temizlik elemanının elleri kirli iken kapı kolu veya herhangi bir yüzeye temas etmemelidir.
f. Tuvalet ve banyo temizliği: Günde en az bir kez ve kirlendikçe temizlenmelidir. Temizlik, genel hasta odaları temizlendikten sonra yapılmalıdır. Klozet kapağı ve oturma yeri %1-2’lik hipolu solusyonla silinmeli, tuvaletin iç kısmı ise bir fırça ve klor içeren bir deterjan kullanılarak yıkanmalıdır. Tuvalet fırçası başka bir yerde kullanılmamalıdır. En son tuvalet zemini tuvalet paspası ile silinir.
g. Hasta odasındaki lavabolar ayrı fırçalarla klor içeren deterjanlar ile fırçalanmalı, fırça musluğa değdirilmemelidir. Musluk hipolu bezle silinmelidir.
h. Tüm paspaslar gün sonunda dezenfektanlı suda 20 dk bekletilip, temizlik çamaşırhanesine götürülür, yıkanıp, kurutulmuş şekilde teslim alınır.
i. Çöp poşetleri: Oda dışına çıkarılarak ağzı bağlanmalı ve çöp konteynırına atılmalıdır.
j. Küvöz temizliği: Küvözler günlük olarak yukarıdan aşağıya doğru en az 1 kez silinmelidir. Silme esnasında %1-2’lik hipolu su, %1 hidrojen peroksit, %70’lik alkol veya üretici firmanın önerdiği dezenfektanlar kullanılmalıdır. Aynı küvözde yatan bebeklerin küvözleri bebek başka bir küvöze transport edildikten sonra her 7 günde bir sökülerek dezenfekte edilmeli, küvöz 24 saat boyunca nemlendirici bölümüne su koymadan çalıştırılmalı ve kurutulmalıdır. Bebek taburcu olduğunda küvözün tüm ayrılabilir parçaları ayrılmalı, yıkanabilecekler su ve deterjan ile yıkanmalı, diğer parçalar silinmelidir. Küvöz kapakları çok sık ellendiğinden kontaminasyon riski çok fazladır, kapaklar günde 2 kez %70’lik alkol veya klorlu su ile silinmelidir. Hava filtreleri firma önerisinde belirtilen sürelerde değiştirilmelidir.
k. Ventilatör temizliği:Ventilatör dış yüzeyleri servis hasta bakıcıları tarafından her gün, önce deterjanlı su ile temizlenir ardından %1-2’lik klorlu su ile silinir. Panel ve ayar düğmeleri oda hemşiresi tarafından %70’lik alkol ile silinir. Bu sırada ayarlarla oynanmamalıdır. Temizlik yapıldığına dair kayıt gözlem kağıdındaki ventilatör ayarları bölümüne not düşülmelidir.
l. Yukardaki tüm maddelerin yapıldığı kayıt altına alınmalı ve kontrol edilmelidir.
4. EL HİJYENİ
Sağlık bakımı ilişkili enfeksiyonlarda en önemli basamaktır.
1. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesindeki çalışanların bilezik, yüzük, saat, takma tırnak takmaması, oje kullanmaması ve tırnaklarının kısa olması gerekir.
2. Servise ilk girildiğinde hasta odalarına girmeden eller dirseğe kadar yıkanır.
3. Yıkama işlemine başlarken musluk açılır, el içine antiseptikli sıvı sabun bolca alınır, 15-30 sn el iyice ovulur, parmak uçları, parmak araları, tırnaklar ve el sırtı, kol ovulmalıdır. Fırça kullanılması önerilmez. Bol su ile su dirseklerden akacak şekilde durulanır ve eller ve sonra kollar kağıt havlu ile kurulanır. Eller formaya silinmemelidir. Musluk kağıt havlu ile kapatılır.
4. Eller kesinlikle ıslak bırakılmamalıdır.
5. Eller ne zaman yıkanmalıdır?
- Eldiven giymek el yıkamayı gereksiz kılmaz, eldiven giymeden önce ve işlem bittikten sonra el yıkanmalıdır
- Her hasta muayenesi ve sonrasında, hasta ile her temasta
- - Aspirasyon yaparken
AMAÇ: Sağlık bakımı ilişkili kateter ilişkili kan enfeksiyonlarının önlenmesi
5.1. Genel prensipler
Kateter mümkün olduğunca az kalmalı, hergün çıkarılabilirliği tartışılmalı bir konudur. Umbilikal arter kateteri 7 günden, umbilikal venöz kateter ise 14 günden uzun süre takılı kalmamalı, çıkartılmalıdır. Kateter takılırken tüm işlemler aseptik tekniğe bağlı kalınarak yapılmalıdır. Hasta ile ilgilenen tüm personelin kateter takılması ve enfeksiyonu konusunda eğitim alması zorunludur. Kateter takan personelin bu kurallara uyup uymadığı aralıklı olarak kontrol edilmelidir.
5.2. Kateter takılması
Kateter yeri povidon ile silinmeli, 2 dakika sonra veya kuruyuncaya %70’lik alkol ile tekrar silinmelidir. (2 aylıktan büyük çocuklarda %2’lik klorhekzidin uygulaması daha fazla önerilmektedir). El hijyeni sağlanmalıdır. Santral kateter takılacak alan mutlaka geniş olan bir steril bez ile örtülmelidir. Göbek maşası steril bir penset ile tutulurken, göbek kanamaya karşı bir kurdele ile gevşekçe boğulmalı ve göbek 2-3 cm uzunlukta kesilmelidir. Kateterler uygun uzunlukta itilmeli, tespit edilmeli ve göbek kısmı steril bez ile veya yarıgeçirgen bir kapatıcı ile kapatılmalıdır. Tünel gelişen santral venöz kateterlerde iyileşme olduktan sonra kapatma gerekmeyebilir. Pansuman yeri gevşediği takdirde değiştirilmelidir. Giriş yeri enfeksiyon açısından gözlenmelidir. Gazlı bez kullanılmışsa 2-3 günde bir, şeffaf örtü kullanılmışsa haftada bir pansuman yapılarak örtü değiştirilmelidir. Eğer hastanın kateter yerinde duyarlılık varsa, nedeni belirsiz ateşi varsa, bakteriyemisi varsa kateter yeri gözlemek için açılmalıdır. Giriş yerine topikal antibiyotikli kremler sürülmemelidir, bu kremler mantar enfeksiyonlarını ve mikrobiyal direnci arttırabilir. Kateter takılma tarihi ve saati kaydedilmeli, pansuman değişiklikleri kaydedilmelidir. Kateterden 1Ü/1 cc/ saatte heparin gidecek şekilde mayi gönderilmelidir.
5.3. Kateterin çıkarılması
Kateter gerekmediği andan itibaren çekilmelidir. Ayrıca kateter enfeksiyonu olduğu düşünülüyorsa da kateter çekilmelidir. Ancak enfeksiyon kaynağının kateter olmadığı düşünülüyorsa yerinde bırakılabilir. Kateter giriş yerinde pürülan akıntı varsa kateter çekilmelidir. Yenidoğan ve çocuklarda periferik kateterlerin rutin olarak değiştirilmesi önerilmez.
5.4. Katetere set takmak
Eğer mayi setinden TPN, dekstroz ve salin gönderiliyorsa katetere takılan setler 72 saatten daha kısa süreli değiştirilmemelidir. Ancak lipid verilen setler veya lipid içeren TPN solusyon setleri en geç 24 saat içinde, kan ve kan ürünü verilen setler işlem bitince, propofol infüzyonu yapılan setler ise 6-8 saat aralıklarla değiştirilmelidir. Lipid solusyonları en geç 12-24 saat, kan ürünleri 4 saat içinde gönderilmelidir.
5.5. İğnesiz kateter parçalarının değiştirilmesi: Bu parçalar da kirlenmedikleri takdirde set değiştirildikçe değiştirilmelidir. Setlerde de olduğu gibi, 72 saatten kısa süreli değiştirilme önerilmez. Sistemde herhangi bir kaçak olmamalıdır.
5.6. İntravenöz enjeksiyon girişleri: %70’lik alkol ile silinmelidir. Üçlü musluktan ilaç enjeksiyonu, kan alma işlemleri sırasında üçlü musluk %70’lik alkol ile iyice ıslatılıp silinmeli, işlem sırasında musluk kapaklarının kontaminasyonu önlenmelidir. Parenteral uygulanan ilaçların mümkümse tek dozluk ampulleri kullanılmalı, kalan ilaç atılmalıdır. Enjektörler viale sokulmadan önce vial tıpası %70 alkol ile silinmelidir.
6. SAĞLIK BAKIMI İLİŞKİLİ PNÖMONİLER ve VENTİLATÖR İLİŞKİLİ PNÖMONİLERİN ÖNLENMESİ (VİP)
AMAÇ: Sağlık bakımı ilişkili pnömonilerin ve ventilatör ilişkili pnömonilerin önlenmesi
6.1. Genel ilkeler
Sağlık çalışanlarının SBİP ve VİP konusunda eğitimi ile enfeksiyon oranının %51-56 oranında azaltılabildiği gösterilmiştir. Personel düzenli olarak bu konuda eğitilmelidir.
6.2. Klinik rehber veya protokollerin rolü
Ventilatör kullanımında weaning (azaltma) ve sedasyon ile ilgili yazılı protokoller yapılmalı ve uyulmalıdır. Protokollere uyma ile VİP insidansının azaltıldığı gösterilmiştir.
6.3. Sürveyans
Hastalar ve çevre aktif sürveyans sistemi ile izlenmelidir.
6.4. Aşılama
Çalışanlar her yıl grip aşısı ile aşılanmalıdır. Ayrıca boğmaca aşısı ile aşılanmak da önerilmektedir.
6.5. El hijyeni
Çalışan-hasta, hasta-ekipman bulaşını engellemek için el hijyenine uymak çok önemlidir. Hastaya dokunmadan önce ve dokunduktan sonra ve eller kontamine olursa mutlaka eller yıkanmalıdır. Eldiven giymek el yıkamayı gereksiz kılmaz.
6.6. Ekipman ile ilgili enfeksiyon kontrol ilkeleri
Mekanik ventilatörlerde tek kullanımlık setler önerilmelidir. Tek kullanımlık setler tekrar sterilize edilerek kullanılmamalıdır. Ventilatör devreleri kirlendikleri ve bozuldukları takdirde değiştirilmelidir. Sağlık personeli kontaminasyonu önlemek amacı ile oldukca bulaşıcı viral enfeksiyonlarda açık aspirasyon sırasında yüz koruyucu kullanmalıdır. Set içindeki nem sırasında oluşan sıvı hastaya doğru akmamalı, ara ara boşaltılmalı, bu boşaltma sırasında mutlaka eldiven kullanılmalı ve sonra el yıkanmalıdır. Kontamine ise değiştirilmelidir.
6.7. Nebulizatörler
Her hasta içim ayrı set kullanılmalıdır. Her kullanım sonrası steril su ile temizlenip dezenfekte edilmelidir. Ventilatörlere bağlı olan nebulizatörler tek kullanımlık olmalı ve temizlik kurallarına uyulmalıdır.
6.8. Filtreler
Ventilatör setlerini kontaminasyondan önlemek için etkili filtre kullanılmalıdır.
6.9. Aspirasyon ekipmanı
Aspirasyon kateterinin günlük değişimi gerekmemektedir. Ancak kontamine olduğunda değiştirilmelidir.
6.10. Aspirasyon tekniği
Kapalı ve açık aspirasyonlar arasında hastane enfeksiyonlarını önlemek açısından fark olmamakla birlikte kapalı aspirasyon kateteri kullanmak solunum sistemi sekresyonlarının havaya karışmasını ve çalışanların enfeksiyon riskini azaltmaktadır.
6.11. Canlandırma ekipmanı
Her kullanımdan sonra dekontamine edilmelidir.
6.12. Endotrakeal tüp takma şekilleri
Oral entübasyon nazal entübasyona tercih edilmelidir. Tüp değiştirme mümkün olduğunca ertelenmelidir.
6.13. Enteral beslenme
Ventilatördeki hastalarda gastrik distansiyonu (dolayısı ile aspirasyonu azaltacak) önleyecek miktarda beslenme verilmelidir. Aralıklı devamlı infüzyon, metoklopramid veya postpilorik beslenme ile ilgili VİP insidansı açısından belirgin bir farklılık yoktur. Amaç bir an önce bebeğin enteral beslenmesini sağlamak olmalıdır.
6.14. Aspirasyonu önlemek
Gastrik içeriğin aspirayonu önlemek için yatak başı 30-45 ° olmalıdır.
6.15. Stres ülser profilaksisi
Mümkünse hastanın gastrik fonksiyonunun korunması açısından hastanın kliniği de uygunsa stres ülser profilaksisinden uzak durulmalıdır. Eğer mide koruyucu kullanmak isteniyorsa sukralfat tercih edilmelidir. H2 reseptör blokörleri eğer hastada ciddi mide kanaması riski yoksa kullanılmamalıdır.
6.16. Ventilatörlerin temizliği
Ventilatör dış yüzeyleri servis hasta bakıcıları tarafından her gün, önce deterjanlı su ile temizlenir ardından %1-2’lik klorlu su ile silinir. Panel ve ayar düğmeleri oda hemşiresi tarafından %70’lik alkol ile silinir. Bu sırada ayarlarla oynanmamalıdır. Temizlik yapıldığına dair kayıt gözlem kağıdındaki ventilatör ayarları bölümüne not düşülmelidir.
7. KATETER İLİŞKİLİ ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARININ ÖNLENMESİ
AMAÇ: Sağlık bakımı ilişkili kateter ilişkili üriner sistem enfeksiyonlarının önlenmesi
Genel prensipler: Hastaya mümkünse idrar kateteri takılmamalı, gerekmediği anda çekilmelidir.
7.1. Kateter takılırken
Eller yıkanır, kurulanır, steril eldiven giyilir. Eksternal meatus povidon ile spanç kullanılarak iyice silinir. Steril delikli örtü örtülür. Yardımcının uygun şekilde açtığı idrar sondası alınır, ucuna tek kullanımlık steril vazelin sürülür ve sonda ilerletilir. İdrar geldiği görüldüğünde sondanın balonundan 2-3 cc steril sıvı verilir ve balon şişirilir. Steril drenaj torbası takılır. Steril örtü kaldırılır. Torba yatağa sabitlenmeli ve yere değmemelidir.
7.2. Örnek alınması
Kateter distali dezenfektan ile silinir (povidon kurumalıdır). Steril enjektör dezenfekte alana batırılarak idrar örneği alınır. Steril kültür tüpü açılarak örnek içerisine boşaltılır.
7.3. Kateter bakımı
Meatusta kir varsa sabunlu su ile temizlenir. Tıkanma olmadıkça yıkama yapmamalıdır. Sabit aralıklarla değişim yapılmamalıdır. Hastaya göre karar verilmelidir. Hasta transferi sırasında kontaminasyonu önlemek için torba boşaltılmalı ve bağlantılar kapalı olmalıdır.
7.4. Kateterin çıkarılması
Mümkün olan en kısa sürede kateter çıkarılmalıdır.
8. ANNE SÜTÜ İLE BESLENME ve ANNE SÜTÜ SAKLAMA TALİMATI
8.1. Süt sağılmaya başlamadan önce memeler ıslak temiz bir bezle silinmelidir.
8.2. Anne sütü steril kaplara (kaynatılmış biberon, cam kavanoz, steril süt torbaları gibi) sağılmalıdır. Sağımdan sonra süt sağma pompası yıkanıp kaynatılmalıdır.
8.3. Anne sütü oda ısısında 8 saat, buzdolabı kapağında 24 saat, dondurucuda 1 ay, derin dondurucuda 3 ay saklanabilir.
8.4. Dolaptan çıkarıldıktan sonra ben-mari yöntemi (sıcak su içine süt kabını bırakarak) ile çözdürülmelidir, asla ocakta ısıtılmamalıdır.
8.5. Çözdürülen süt tekrar dondurulmamalıdır.
8.6. Bebeğe kendi anne sütü kullanılmalıdır. Kendi anne sütü yoksa hepatit enfeksiyonu, HIV enfeksiyonu olmayan, sağlıklı donör sütü getirildiği takdirde kullanılabilir. Anne hepatit B taşıyıcısı ise hepatit B aşısı ve immünglobulini yapıldıktan sonra anne sütüne başlanmalı, anne HIV ile enfekte ise anne sütü mümkünse verilmemeli, mama verilmelidir.
8.7. Anne ilaç alıyorsa ile ilacın anne sütüne geçip geçmediği ve zararlı etkileri irdelenmeli, bebeğin anne sütü ile beslenip beslenemeyeceğine karar verilmelidir.
8.8 Anne sütü ile besleme açısından anne desteklenmelidir.
9.MAMA HAZIRLAMA TALİMATI
9.1. Mamalar mama mutfağında hazırlanmalıdır.
9.2.Mamalar temiz kavanozlarda veya kendi kutularında saklanmalıdır.
9.3.Biberonlar her kullanımdan sonra su ile yıkanmalı, bulaşık makinasında yıkanmalı ve kurutulmalıdır.
9.4.Biberon emzikleri su altında yıkanmalı, bulaşık makinesında yıkanmalı ve kaynatılmalıdır.
9.5.Mama hazırlanacaksa eller iyice yıkanmalıdır.
10.KAN ÜRÜNLERİ TRANSFÜZYONU VE SAKLAMA TALİMATI
10.1. Kan ürünleri eritrosit, trombosit ve plazma istemi için hastanın tüm bilgileri dosyasındaki notlara bakılarak kan bankası istem kağıdına doktor tarafından yazılır.
10.2. İstenen ürün eritrosit ise bebeğin adı, hasta başında bilekliğindeki isme bakılarak doğrulanır ve kros testi için kan örneği alınarak istemle birlikte kan bankasına iletilir.
10.3. Kan ürünü hastadan sorumlu hemşireye testim edilir, hemşire ürün transfüzyonu ile ilgili order olmadan transfüzyona başlamaz.
10.4. Hemşire, hasta adını, bileklikteki kimliğe bakarak doğrular, order kontrol edilir. Eller yıkanır, eldiven giyilir ve kan ürünü torbasındaki enjeksiyon alanı %70’lik alkol veya povidon ile silinir, antiseptiğin kuruması beklenir. 50 cc’lik steril enjektör ile istenen miktarda kan ürünü enjektöre çekilir. İnfüzyon seti enjektöre takılır ve set ucu hiçbir yere değdirilmeden bebeğin damar yoluna takılır. Ürün en geç 4 saat içinde gönderilmeli, ve set başka bir mayinin infüzyonu için kullanılmamalıdır.
KAN VE KAN ÜRÜNLERİNİ SAKLAMADA UYULMASI GEREKEN KURALLAR
-Tam kan buzdolabında ''1-6°C '' arasındaki ısıda,ortalama ''4°C '' de,plazma ise ''-18°C '' donmuş halde saklanır.
-Tam kan için bu ısı değeri eritrositlerin metabolizmasını
yavaşlatır ve bakterilerin çoğalmasını önler.'' 1°C ''nin altındaki
ısı değerleri kanın donmasına hücrelerin ve parçalanmasına neden
olur.
-Yüksek ısı değerleri ise, kanda bakterilerin üremesine ve eritrositlerin bozulmasına yol açar.
-Servislerde bulunan buzdolapları sık açılıp kapandığı için ortam ısıları değişgen olacağından, kan ve kan ürünlerinin saklanmasında kullanılmamalıdır.
-Kan bankasından istenen kan, 30 dakika içinde hastaya verilmezse kan bankasına geri gönderilmelidir.
-Bunun yanı sıra kan buzdolabından çıkar çıkmaz hastaya verilmemelidir. Kanın, oda ısında olması transfüzyon için uygun ısı değeridir.
-Kanı ısıtmak için sıcak suda bekletme gibi yöntemler kullanılmamalıdır. Aksi halde aniden ısıtılan kan hemolize uğrar.
Antiseptik solüsyon (%70’lik etil alkol, %2 iyot solüsyonu )
Steril spanç
Turnike
Tek kullanımlık enjektör
Enjektör iğneleri
Eldiven (Steril olan ve olmayan)
Böbrek küvet
Atık konteynırı
Kan kültürü antibiyotik başlamadan alınmalıdır.
11.1.Eğer antibiyotik tedavisi alıyor ise bir sonraki dozdan hemen önce alınmasına dikkat edilmelidir.
11.2. Kan kültürü ateş yükselmesinden hemen önce veya ateş yükselmeye başladığında alınmalıdır. Bazı özel durumlarda ateş olmaksızın kan kültürü alınabileceği akılda tutulmalıdır.
11.3.Gerekli olan durumlarda en az iki ayrı venden kan kültürü alınmasına dikkat edilmelidir.
11.4.İki kan kültürü alırken iki örnek alımı arasındaki sürenin en az yarım saat olmasına dikkat edilmelidir.
11.5.Kan kültürü şişesi buzdolabında muhafaza edilmiş ise oda ısısına gelmesi beklenmelidir.
11.6.Kateterden kan alınmamalıdır.
11.7.Cilt antisepsisi için povidon-iodin, alkol ve klorheksidin kullanılmalıdır. Kan alınacak bölgenin merkezden perifere doğru dairesel hareketler ile silinerek kuruması beklenmelidir. Girilecek damar tekrar palpe edilecekse steril eldiven giyilmelidir.
11.8. Yenidoğanlarda 0,5-1 ml kan örneği alınması gereklidir.
11.9.Eğer kateter kaynaklı bir enfeksiyon düşünülüyor ise bir örnek kateter lümeninden, iki örnek periferik venden olacak şekilde aynı anda kan kültürü alınmalıdır.
11.10.Kan kültürü şişesinin lastik tıkacı %70’lik alkol ile silinmeli ve kuruması beklenmelidir.
11.11.Besiyerinin kontaminasyonunu önlemek için enjektörün iğnesi değiştirilmelidir.
11.12.İğne kültür şişesinin platin kapağıma dik olarak batırılmalı ve iğnenin ucu besiyeri sıvısına değmemelidir. Enjektördeki kan, hemoliz ve besiyerine hava girmesini önlemek için fazla basınç uygulamadan şişeye boşaltılmalıdır.
11.13.Kan kültürü alındıktan sonra kültür şişesi hafifçe çalkalanmalı ve hemen laboratuvara gönderilmelidir. Şişe asla buzdolabında bekletilmemelidir.
11.14.Enjektör ve iğneler atık konteynırına atılmalıdır.
11.15.Kültür şişesinin üzerine;
1. Hastanın adı, soyadı,
2. Hasta yaşı,
3. Kanın alınış tarihi ve saati,
4. Gönderen bölüm yazılmalı ve laboratuvara hızla ulaştırılmalıdır.
12. X HASTANESİ ATIK YÖNETİMİ TALİMATI
TANIMLAR:
Evsel Atık
Genel Atıklar
· Sağlıklı insanların bulunduğu kısımlar, hasta olmayanların muayene edildiği bölümler, ilk yardım alanları, idari birimler, temizlik hizmetleri, mutfaklar, ambar ve atölyelerden gelen atıklar
Ambalaj Atıklar
· Tekrar kullanılabilir, geri kazanılabilir atıklar; kontamine olmamış kağıt, karton, mukavva, plastik, cam, metal vb.
Tıbbi Atık
Enfekte Atık
· Mikrobiyolojik laboratuar atıkları (kültür ve stoklar, enfekte vücut sıvıları, serolojik atıklar, diğer kontamine laboratuar atıkları (lam-lamel, pipet, petri vb.)
· Kan-kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneler, kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük, eldiven vb.)
· Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar)
· Karantina atıkları
· Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri
· Enfekte deney hayvanı leşleri, organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler
Patolojik Atık
· Ameliyathaneler, morg, otopsi, adli tıp gibi yerlerden kaynaklanan vücut parçaları, organik parçalar, plasenta, kesik uzuvlar vb. (insani patolojik atıklar)
· Biyolojik deneylerde kullanılan kobay leşleri
Kesici-Delici Atık
· Enjektör iğnesi, iğne içeren diğer kesiciler, bistüri, lam-lamel, cam pastör pipeti, kırılmış diğer cam vb.
Tehlikeli Atık
Tehlikeli Atık
· Tehlikeli kimyasallar, sitotoksik ve sitostatik ilaçlar, amalgam atıkları genotoksik ve sitotoksik atıklar, farmasötik atıklar ağır metal içeren atıklar, basınçlı kaplar
UYGULAMA
Atıkların Birimlerde Toplanması ve Depolanması
Tıbbi ve Enfekte Atıklar: Tıbbi atıkların toplanmasında KIRMIZI renkli plastik torbalar kullanılır. Torbalar en fazla 3/4 oranında doldurulur, ağızları sıkıca bağlanır ve gerekli görüldüğü hallerde her bir torba diğer bir torbaya konularak kesin sızdırmazlık sağlanır. Bu torbalar hiçbir şekilde geri kazanılamaz ve tekrar kullanılmaz. Tıbbi atık torbalarının içeriği hiçbir şekilde sıkıştırılmaz, torbasından çıkarılmaz, boşaltılmaz ve başka bir kaba aktarılmaz.
Sıvı atıklar uygun emici maddeler ile yoğunlaştırılıp kırmızı atık torbasına konur.
Tuvaletlerde biriken atık, enfekte kağıt atık muamelesi görür ve kırmızı atık torbasına atılır.
Kesici-Delici Atıklar: Enjektör, iğne uçları, bistüri, ampuller, cam kırıkları ve kesici aletler kullanıldıktan sonra özel delinmez plastik SARI renkli kutulara konulur. Dolan kutuların ağızları bir daha açılmayacak şekilde kapanır ve kırmızı atık torbasına atılır. Bu kutular 3/4 oranında dolduğunda değiştirilir, kullanıma başlandığı tarih yazılır, bir hafta sonunda dolsun ya da dolmasın değiştirilir.
Enfekte ilaç ve serum şişeleri de bu sarı renkli özel kutularda toplanır.
Tehlikeli Atıklar: İnsan, hayvan veya çevreye zararlı olabilecek sitotoksik, farmasötik, kimyasal atıklar ve bunları ihtiva eden kaplar (flakon, ampul, serum şişesi vb.) KIRMIZI atık torbasına atılır. Tehlikeli atıklar kesinlikle kanalizasyon sistemine boşaltılmaz, doğrudan havaya verilemez, evsel atıklar ile karıştırılmaz ve depolanmaz.
Evsel Atıklar: Mutfak, bahçe, büro, ambar ve atölyeden gelen evsel nitelikli atıklar SİYAH atık torbalarında toplanır.
Geri Dönüşümü Olan Ambalaj Atıkları: Kontamine olmamaları koşulu ile kağıt, karton, mukavva, plastik ve metal ambalaj atıkları, serum şişeleri MAVİ atık torbalarında biriktirilir.
Enfekte olmayan serum şişeleri hastaya temas eden uçları, setleri ve iğnelerinden ayrılarak mavi atık torbasına atılır.
Kontamine olan ambalaj atıkları tıbbi/enfekte atıklar gibi ayrıştırılır ve toplanır.
Kırmızı Atık Torbası | Siyah Atık Torbası | Mavi Atık Torbası |
§ Enfekte Atıklar § Patolojik Atıklar § Kesici - Delici Atıklar (sarı renkli plastik kutulara konularak) § Tehlikeli Atıklar | § Evsel Nitelikli Atıklar | § Geri dönüşümü olan ambalaj atıkları |
Atıkların Taşınması
Birimlerden toplanan atıklar biriktirildiği konteynırlar ile taşınır. Atıklar hafta içi günde 6 kez, hafta sonu 3 kez alınır. Atık asansörü ile belirlenmiş güzergahtan geçici atık depolama alanlarına gönderilir. Atık asansörleri ile hasta, personel, ziyaretçi taşınmamalıdır. Taşınma esnasında tıbbi atık içeren poşetlerden birisisinin patlaması halinde atıklar poşetlenir. (iç içe iki gerekirse üç poşete konulur). Patlama sonucu oluşan sızıntı sularının temizliği ve dezenfeksiyonu talaşla kuru olarak yapılır.
Atıkların Bertaraf Edilecek Alanlara Taşınması
Tıbbi atıklar kırmızı renkli sızdırmaz poşetlerde nihai bertaraf için X Belediyesi’nin bu iş için tahsis edilmiş özel aracına hafta içi her gün saat ??.00’-??.00 de teslim edilir. Geri dönüşümü olan atıklar ise, her yıl ihale yoluyla bu işe talip olan yüklenici firmaya verilir. Yapılan anlaşma sonucu, temizlik firmasının çalışanları tarafından mavi-siyah renkteki taşıma araçları ile (mavi-siyah poşetler içerisinde) hastanenin evsel ve geri kazanılabilen atık merkezine her gün en az 6 kez nakledilir. Yüklenici firma elemanları tarafından bu atıklar ayrıştırılıp geri kazanımı olanlar kendilerine, geri kalan ekonomik değeri olmayan atıklar ise firmanın kendi taşıma aracı ile nihai bertarafı için Belediye’nin çöplüğüne bırakılır.
Tıbbi ve diğer atıkların geçici depoya taşınması esnasında atık torbaları kesinlikle elde taşınmamalıdır. Torbalar yerde sürüklenmemeli, sıkıştırılmamalıdır. Atık bacası kullanılmamalıdır.
Evsel nitelikli atıklar ile tıbbi atıklar aynı araca yüklenerek taşınmamalı, ayrı zamanlarda taşınmalıdır.
Temizlik ve Dezenfeksiyon
Gerek tıbbi atık, gerekse evsel atık konteynırları her günün sonunda HEKK tarafından belirlenen dezenfektanlar ile “Atık Konteynırlarının, Geçici Atık Depolarının Ve Atık Asansörlerinin Temizlik ve Dezenfeksiyonu Talimatı”na uygun olarak dezenfekte edilir. Gün içerisinde herhangi bir kirlenme sonrası hemen aynı talimatnamede belirtilen yöntem ve dezenfektan ile dezenfekte edilmelidir. Bu işlemler HEKK tarafından eğitim verilmiş temizlik personeli tarafından yapılır. İşlemlerden sonra “Atık Konteynırlarının, Geçici Atık Depolarının ve Atık Asansörlerinin Temizlik Formu” doldurulur, ilgili birim atık sorumlusu tarafından onaylanır ve imzalanır.
Tıbbi atıkların koyulduğu geçici atık deposunun temizliği kuru olarak, talaşla yapılır. Bölme atıklar boşaltıldıktan sonra “Atık Konteynırlarının, Geçici Atık Depolarının Ve Atık Asansörlerinin Temizlik ve Dezenfeksiyonu Talimatı”na uygun olarak temizlenir, dezenfekte edilir ve gerekirse ilaçlanır. “Atık Konteynırlarının, Geçici Atık Depolarının ve Atık Asansörlerinin Temizlik Formu” doldurulur, atık sorumlusu ile hizmetin satın alındığı temizlik firmasının çevre mühendisi tarafından onaylanır ve ortaklaşa imzalanır.
Evsel atıkların koyulduğu geçici atık deposunun temizliği gün içinde atığın alınmasını takiben temizlik şirketinin bu iş için görevlendirdiği bir personel tarafından basınçlı su ile yıkanarak ızgaralı drenaj sisteminden kanalizasyona akıtılması sağlanır. Bölme gerektiği durumlarda dezenfekte edilir ve böcek, fare gibi haşereler için ilaçlanır.(haftada iki kere) “Evsel Atık Geçici Depo Temizlik Formu” doldurulur ve firmanın Başhekimliğe önceden bildirdiği sorumlu tarafından imzalanır.
Taşınma esnasında atık torbalarından birisinin patlaması halinde, dökülen atıklar uygun ekipman ile el değmeden toplandıktan sonra ve sıvı atıklar talaş dökülüp toplandıktan sonra bunlar kırmızı renkli torbalara konur. Olay “Atık Kazaları Formu”na kaydedilir ve atık sorumlusu müdür yardımcısına teslim edilir.
Atık Personeli
X Hastanesi tüm birimlerinden alınan tıbbi ve evsel/geri kazanılabilir atıkları özel atık arabasında toplayan ve geçici depolara güvenli bir şekilde taşınmasını sağlayan personel “Atık Personeli” olarak tanımlanır. Bu personel:
§ Yılda en az iki kez HEKK ve Atık Komitesi tarafından hazırlanmış bir program çerçevesinde eğitim almış olmalıdır,
§ Çalışma esnasında özel kıyafet kullanmalıdır, personelin kıyafeti yanmaz, su geçirmez, kırmızı yada turuncu renkte üzeri amblemli, özel eldiven, koruyucu gözlük ve maske takmalı, mutlaka çizme giymelidir.
§ Atık personelinin kıyafeti diğer temizlik elemanlarının kıyafetlerinden ayrı bir alanda muhafaza edilmeli ve yıkama işlemi ayrı bir şekilde yapılmalıdır.
Personel Yaralanmalarında Alınacak Önlemler
Atıkların toplanması, taşınması, geçici depolanması ve bertaraf sahasına kadar taşınması aşamasında oluşabilecek yaralanmalar durumunda, “ XH TL ? PERSONEL YARALANMALARI İZLEM TALİMATI, XH F ? HASTANE PERSONELİ ENFEKSİYON RİSKLİ TEMAS YARALANMA FORMU”na uygun olarak hareket edilir.
Kazanın geliştiği yerde ilk müdahale yapılır. Kesici delici alet yaralanmalarında yara serbest kanamaya bırakılır. Su ve sabun ile yıkanır. Yara sıkılmaz, emilmez, kanatılmaz. Açık yara veya kesiye vücut sıvılarının teması durumunda su ve sabun ile yıkanır, sabun arıtıldıktan sonra antiseptikler ile (klorheksidin, betadin v.b.) temizlenir.
İlk müdahale yapıldıktan sonra personel mesai saatleri içinde Enfeksiyon Hastalıkları polikliniğine, mesai saatleri dışında Enfeksiyon Hastalıkları kliniğine yönlendirilir
AMAÇ: Vankomisin dirençli enterokok (VRE) ile enfekte veya kolonize hastaların saptanması durumunda yayılımın önlenmesi amacı ile yapılması gerekenleri göstermek, olası salgıları önlemek.
KAPSAM: Hastanedeki tüm birimleri ve bu birimlerdeki tüm çalışanları kapsar.
Risk Faktörleri | |
|
UYGULAMA
Hastanın Yerleştirilmesi |
- VRE ile kolonize veya enfekte hasta izole odaya alınır. İzole oda yoksa VRE ile kolonize/enfekte diğer hastalar ile aynı odaya yatırılır (Gruplama).
- VRE ile kolonize/enfekte hastanın bakımından sorumlu sağlık personeli mümkünse sadece bu hasta/hastaların bakımından sorumlu olmalıdır (Personel gruplama).
- Hastanın dosya ve gözlem kâğıtları hasta odası dışında tutulmalı asla oda içine alınmamalıdır.
Eldiven Kullanımı ve El Dezenfeksiyonu |
- Hasta odasına girerken, hasta veya hasta çevresindeki her türlü yüzeyle temas öncesinde temiz, steril olmayan eldiven giyilir.
- Hasta bakımı sırasında yoğun kontaminasyona neden olabilecek işlemlerden sonra (gaita, enfekte yaraların drenajı ile direkt temas ) eldiven değiştirilir.
- Hasta odasını terk etmeden önce eldiven çıkarılır.
- Eldiven çıkarıldıktan sonra eller antimikrobiyal bir ajanla (klorheksidin) yıkanır.
- Kan, dışkı v.b. gibi vücut sıvıları ile görünür kirlenme yoksa eller alkol bazlı el dezenfektanları ile temizlenebilir.
Önlük Kullanımı |
- Hasta odasına girerken temiz, steril olmayan önlük giyilir ve odayı terk etmeden önce çıkarılır.
- Kan ve diğer vücut sıvıları ile temas etme olasılığı varsa üzerine plastik önlük takılmalıdır.
Tıbbi Cihazlar |
- Kullanılan her türlü tıbbi cihaz hastaya özel olmalıdır. (steteskop, tansiyon aleti, derece, sürgü vb).
- Ortak kullanım gerekiyorsa bu cihazlar diğer hastalara kullanılmadan önce temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir. Bakınız; VRE’li hasta için kullanılan malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyonu.
- Kritik olmayan araçların az miktarda hastanın odasında stoklanması uygundur. (Örneğin pansuman seti)
Sürveyans |
- VRE saptanan yeni olguların ünitesinde yatan tüm hastalardan rektal sürüntü veya gaita örnekleri alınmalıdır.
- Kültür sonucunda VRE saptanan hastalar için de sıkı temas izolasyon önlemleri uygulanmalıdır.
- VRE pozitif hastada haftalık sürveyans kültürü alınmalıdır.
- Sıkı temas izolasyonunun sonlandırılması için birbirini takip eden haftalık sürveyans kültürlerinde üç kez (-) gelmesi gerekmektedir.
- Bununla birlikte hasta hala yukarıdaki risk faktörlerini taşıyorsa VRE kolonizasyon veya enfeksiyonun tekrarı kaçınılmazdır. Bu nedenle izolasyonun sonlandırılma kararı HEKK ile birlikte hasta bazında verilmelidir.
- VRE ile kolonize veya enfekte olan hastaların taburculuğunu takiben hasta odalarındaki tüm yüzeyler dezenfekte edilmeli ve bu odalardan ortam kültürleri alınmalıdır.
- Ortam kültürlerinin sonuçları belli oluncaya kadar bu odalara yeni hasta yatırılmaması odadaki malzemelerin başka hastalar için kullanılmaması önerilir.
Hasta Ziyareti/Refakati |
Hasta/hastaların odasına giriş çıkışlar kısıtlanmalıdır. Kalabalık gruplar halinde girilmemelidir.
Hastanın EBEVEYNLERİ BU konuda bilgilendirilmeli ve eğitim verilmelidir.
Hastaların Oda Dışına Çıkması ve Transportu |
- Hasta mümkün olduğu kadar az odasının dışına çıkmalıdır.
- Hasta yara veya lezyonu yoksa odasından dışarı çıkabilir.
- Çıkması gerekirse gideceği yer uyarılmalı ve gerekli önlemelerin alınması sağlanmalıdır.
- Hasta transport küvöz ile taşınıyorsa küvözün içine örtü örtülmeli ve hasta gelince bu örtüler özel çamaşır torbasına atılmalıdır. Bu araçlar kullanım sonrası alkol ile iyice temizlenmelidir.
- Hastanın genel durumu iyi ise durumu hakkında bilgi verilip yapması gerekenler söylenir.
Odanın temizliği |
1. Günlük Temizlik (hasta yattığı süre içerisinde):
1. Hasta odasının temizlik ekipmanı (kova, bezler, moplar, mop sapı vb) bu odaya özel olmalıdır, başka oda için kullanılmamalıdır.
2. Yerler her vardiyada 2 kez ve kirlendikçe temiz deterjanlı su ile silinmelidir.
3. Kullanılan paspas kullanım sonrası %1’lik sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmelidir.
4. Hasta odasındaki dolabı, serum askıları, hasta transfer araçları v.b. temizlik sonrası %1 sodyum hipokloritli su ile dezenfekte edilmelidir.
5. Yer ve yüzey ıslak bırakılmamalıdır.
6. Yer ve yüzeylere organik madde (kan, idrar, gaita v.b.) bulaşı olduğunda eldiven giyilerek kağıt havlu ile tamamen emdirildikten sonra %10 sodyum hipokloritli su ile dezenfekte edilir, 10 dk bu şekilde bırakılır. Sonra deterjanlı ılık su ile tekrar yüzeyler temizlenir ve kurulanır.
2. Terminal Dezenfeksiyon/Temizlik (hasta taburcu olduktan sonra):
1. Küvöz ve hasta ekipmanı önce deterjan ve ılık su ile temizlenmelidir.
2. Daha sonra %1’lik sodyum hipokloritli solusyon ile dezenfekte edilmelidir.
3. Tüm yüzeyler, kontaminasyon olasılığı olan duvarlar, kapı ve kolları, yatağın her yeri vb. unutulmamalıdır.
4. Perdeler ve tüm kumaşlı eşyalar değiştirilmeli ve yıkanmalıdır.
5. Dezenfektan ile silindikten sonra tüm yüzeyler su ile durulanmalı ve kurutulmalıdır.
VRE’li hasta için kullanılan malzemelerin temizlik ve dezenfeksiyonu |
- Hasta yataklarına koruyucu geçirilmelidir. Hasta taburculuğundan sonra koruyucu temizlenip %70 alkol veya %1’lik sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmelidir.
- Hasta çarşafları patojenlerinin havaya yayılmalarını önlemek için yavaş hareketlerle su geçirmeyen bir torbaya geçirilip torbada atılmalıdır.
- Eğer çamaşır torbasının dış yüzeyi kirlendi ise ikinci bir torbaya konulmalıdır.
- Termometreler %70’lik alkol ile dezenfekte edilmelidir.
- Tansiyon aletinin metal ve içteki kauçuk kısmı çıkarılıp %70’lik alkol ile silinmelidir ve kılıfı ise %10’luk savlonlu veya %1-2’lik sodyum hipokloritli suda 20 dakika bekletildikten sonra yıkanıp durulanmalıdır.
- VRE’li hastaların tüm materyali tıbbi atıktır (Örneğin derece,minielektrotlar,su şişesi gibi).Bunların hepsi hasta izole edildiği sürece kırmızı atık kutusuna atılmalıdır.
Hastanın taburculuğu |
- Kolonize ve enfekte hastaların verileri düzenli olarak hasta dosyası ve epikrizine işlenir.
- Hastanın durumu uygun ise mümkün olan en kısa sürede taburcu edilmelidir.
- Hasta tekrar aynı hastaneye yattığında sürveyans kültüründe VRE negatif gelene kadar hastaya sıkı temas izolasyonu uygulanır.
- Diğer bir sağlık kurumuna devredilirken merkez mutlaka konu hakkında bilgilendirilmelidir.
- Hastanın devri sırasında kullanılan ambulans da gerekli önlemlerin alınması için uyarılmalıdır.
- Yukarıdaki risk faktörlerini taşıyan hastalar diğer hastaneden bizim hastanemize transfer ediliyorsa sürveyans kültüründe VRE negatif gelene kadar hastaya sıkı temas izolasyonu uygulanmalıdır.
