Eklem ağrılarından kurtulma yöntemleri:
Aşırı hareket, çok az kilo ve ağırlığın bir tarafa yüklenmesi gibi nedenlerle ortaya çıkan eklem ağrıları yaşlılar kadar gençlerde de görülmektedir. Rahatsızlık ilk etapta fark edilirse spor ve egzersiz yapılarak kolaylıkla kurtulunabilir.
Eklemleri etkileyen rahatsızlıklar artrit ve artroz olmak üzere iki türde görülür. Artrit, iltihaplı eklem rahatsızlıkları için kullanılan bir deyimdir. Çeşitli türleri vardır. En yaygın olan şekli 'romatoid artrit' dir. Artroz, iltihabi bir hastalık değildir. Kemiklerin aşınıp yıpranması sonucu meydana gelir. Bugün, 60 yaşın üzerindekilerde sıklıkla görülen, 45 yaş altında nadiren görülen artroz hastalığını ele alalım. Ülkemizde yaklaşık 5 milyon kişi eklem yıpranmalarına bağlı ağrılardan şikayetçidir. Eklem ağrıları insan hayatını çok olumsuz etkiler. Sportif faaliyetlerinizden sizi alı koyar bazen her adımı sıkıntılı yapar. Ancak ağrılardan dolayı hareketleri kısıtlamak, yani eklem ağrılarına teslim olmak iyi bir fikir değildir. Bunun kişiye yararından çok zararı vardır. İltihabi olmayan bu eklem hastalığının çok çeşitli nedenleri vardır. Aşırı kilo, Çok az hareket, Ağırlığın bir tarafa yüklenmesi, Doğuştan ya da sonradan olan eklem kusurları (örneğin x ya da o bacaklar, kalça eklemi yapısal bozuklukları) en önemli sebeplerdir. Artroz'da eklemlerdeki kemik uçlarını koruyan kıkırdak yapısı aşınmıştır. Normalde bu kemik uçlarında yumuşak, elastik bir kıkırdak kılıfı vardır. Sürekli yük binmesi sonucu kıkırdaklar pürüzlenir, elastikiyeti azalır. Kıkırdaklar giderek incelir ve kırılgan bir yapı oluşur. Kıkırdağın tamamı aşınır, kemikler birbirine sürtünmeye başlarsa artroz ağırlaşır. Ağrılar başlar ve eklem hareketlerinde azalma olur. Bununla da bitmez. Kıkırdakların yıkımı ile iltihap uyarıcı maddeler eklem sıvısına karışarak, eklem kapsülünde şişme ve ağrılı iltihaba neden olur.
Eklemler için tehlike sürekli zorlanmadır.
Artroz sıklıkla insanın hayatı boyunca vücudun ağırlığını taşıyan bel, diz ve kalça eklemlerinde görülür. Ancak el, ayak, omuz ve dirsek eklemlerinde de oluşmaktadır. Hastalık riski yaşla birlikte artar ama artroz gençlerde de olabilir. Bazı meslek gruplarında aynı eklemlerde artroz sıkça görülür. Kişi yaptığı meslek icabı da eklem yerlerinden artroz görülebilir. Ayrıca sürekli sağlıksız ayakkabı giyenlerde, örneğin çok ince, yüksek ökçeli ayakkabı ile dolaşanlarda eklemlere olan baskı daha fazladır. Tek taraflı, dengesiz ağırlık taşımalardan da kaçınmak gerekir. Kıkırdak bir kere zarar gördü mü bu zararın tamiri mümkün değildir. Çünkü kıkırdak yeniden oluşan bir yapıya sahip değildir..
Tanı (teşhis) Klinik bulgu, uygun kan tetkikleri ve röntgen çoğu kez tanıya götürür. Artroskopi ve biyopsi gerekebilir.
Artroz tedavisinde ana prensipler:
1. Egzersiz: Bilinçli egzersiz hastalığın seyrini yavaşlatabilir. "Fazla hareket fakat zorlama yok". Çünkü hareket eklemin beslenmesini ve metabolizmasını destekleyen biyolojik uyarıdır. Eklem kıkırdağına olan hafif baskı damarları olmayan kıkırdak dokusunun besin almasını sağlayabilir. Temposu, basıncı aynı kalan hareketler eklemlere ve eklem metabolizmasına yararlıdır. Tüm sıçrama ve mücadele biçimindeki sporlar eklemlere zarar verir. Eklem ağrıları olan kişiler için fazla güç gerektirmeyen, ritmik, akıcı ve yumuşak hareketler -örneğin yokuş olmayan yolda bisiklet kullanma, yüzme, yürüme, dans etme- yararlıdır. Su, vücut ağırlığını taşıdığı için ve eklemlerin hareketini kolaylaştırdığı için, yüzme egzersizi özellikle idealdir. Tenis, basketbol, voleybol, futbol gibi ani ve yön değiştirici hareketlerle birlikte olan spor türleri eklem kıkırdağının aşınmasına yol açar. Hedefli güçlendirme ve germe egzersizleri eklemleri koruyan kasların etkinliğini artırarak eklemleri güçlendirir.
2. Fizik tedavi: Hasta eklemlere yük bindirmeksizin yaptırılan özel hareketlerle eklem çevresindeki kaslar güçlendirilerek bunların destek fonksiyonları geliştirilir. Masaj, yerel kan dolaşımını iyileştirir. Eklemlerin hareket yeteneğini azaltan kısılmaları giderir, gevşeme sağlar. Sıcak uygulamaları ya da aktif artrozda soğuk uygulamaları ağrıyı yatıştırır. Elektrik ve ultrasonik tedavileri, dolaşımı ve metabolizmayı iyileştirir.
3. Doğru beslenme: Fazla kilolar kıkırdak katilidir. Verilen her kilo eklemlerin yükünü azaltır. Bol sebze, meyve, kuru baklagiller, haftada 2 kez balık, ölçülü miktarda kabuklu kuruyemiş (ceviz, fındık, badem, fıstık) ve yağsız süt ürünlerini içeren sağlıklı beslenme kalp-damar sağlığı için olduğu gibi, eklem sağlığı için de önemlidir. Artroz'la birlikte eklemlerde iltihabi olay varsa, vitamin E, Omega 3 yağ asitleri, enzim ve midye ekstreleri alınması yararlı olur. Alkol, nikotin ve kafein gibi keyif maddeleri kemik metabolizmasını kötüleştirir.
4. İlaçla tedavi: Hafif şikayetlerde ısırgan otu hapları, aspirin, parasetamol, naproksen, ibuprofen, düşük dozlarda rahatlama sağlar. Yerel uygulanan pomatlar kanlanmayı iyileştirir ve iltihabi ilerlemeye karşı koyar. Glukosamin ve kondroitin sülfat tabletleri kıkırdak hücrelerinde kolajen oluşumunu destekleyerek artroz vakalarında yararlı olabilmektedir. Ağrıların fazla olduğu vakalarda steroidsiz antiromatizmal ilaçlar (örneğin bitlosenak, indometacın) hem ağrıyı keser, hem de iltihabı azaltır. Bunlar sürekli kullanılıyorsa Rabitap ya da Nezoprostol adlı ilaçlarla birlikte alınmaları mide ülseri riskini azaltır. Özel durumlarda (enfeksiyon tehlikesi) iltihap önleyici maddeler (kortizon) doğrudan hasta ekleme şırınga edilir.
5. Ameliyat: Artroskopi; ucu dürbünlü bir ince boru ile hasta eklemin incelenmesidir. Artroskopi sırasında kıkırdak hasarı giderilebilir ve rahatsızlık veren kıkırdak dokusu alınabilir ya da eklem boşluğuna iltihap önleyici madde (kortizon) verilebilir.
Sabah
