Cerrahi ekibin hayati bir parçası olan anestezist, sizi ameliyat boyunca ve sonrasında güvende tutmaktan ve ağrısız bir ameliyat dönemi geçirmenizden sorumludur.
Ameliyat olacak hastaların, anestezi ve anesteziye bağlı riskler hakkında bilgi eksiklikleri ve birtakım yanlış düşünceleri mevcut olabilir. Ameliyata alınacak birçok hasta “Anestezi” kelimesinin ne anlama geldiğini bilmemektedir. Hastaların çoğunluğu ameliyatın sadece cerrahlarca yapıldığını ve bütün sorumluluğun cerraha ait olduğunu düşünür. Cerrahını seçmekte son derece titiz davranan hasta, çoğu kez anestezi doktorunu tanımaz.
Türkiye’de anestezistler 6 yıllık tıp eğitiminin üzerine yaklaşık 5 yıllık ihtisas yapmış uzman hekimlerdir. Türkiye’de Anestezi Uzmanlık Eğitimi “Anesteziyoloji ve Reanimasyon” adı altında TUS’da başarılı olduktan sonra en az 4 yıllık eğitim sürecinden sonra gerçekleşmektedir. Günümüzde 30 Tıp Fakültesi, 22 Sağlık Bakanlığı ve SSK Eğitim Hastaneleri olmak üzere toplam 52 merkezde eğitim verilmektedir.
Amerika’da toplam hekim sayısına anestezi uzmanı oranı %3.3, İngiltere’de %6 iken Türkiye’de bu oran %1.7’dir. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde anestezi uygulamalarının tamamı anestezi uzmanları tarafından yapılırken Türkiye’de bu gerçekleşememektedir Türkiye’de anestezi uzmanının bulunmadığı yerlerde anestezi, Anestezi Teknisyenleri tarafından verilmektedir. Anestezi Teknisyenleri lise sonrası 2 yıllık Sağlık Meslek Yüksek Okulunun Anestezi bölümünden mezun olmuş kişilerdir. Tıp eğitimi almamış kişiler tarafından anestezi uygulanması çeşitli sakıncaları beraberinde getirmektedir. Türkiye’de hemşirelerin anestezi verme yetkileri yoktur.
Anestezistler eğitimleri boyunca insan fizyolojisini (insan vücudunun nasıl çalıştığı), özellikle de beyin, böbrekler, kalp, karaciğer ve akciğerlerin nasıl çalıştığını öğrenirler. Yoğun bakımda ve anestezide kullanılan ilaçlar hakkında uzmanlaşırlar. Bir anestezi uzmanı, anestezi, ilk yardım, yoğun bakım ve ağrı tedavisi konularında uzmanlaşmış kişidir. Bir anestezistin görevi hastasının ameliyat öncesi, ameliyat boyunca ve ameliyattan sonraki dönemdeki tıbbi durumunu düzenlemek, ameliyat boyunca anesteziyi idame ettirmek ve ameliyattan sonra derlenmeyi sağlamaktır. Anestezist hastayı ameliyat öncesi değerlendirir, tüm ameliyat boyunca başında bulunur ve yaşamsal fonksiyonlarını takip eder ve gerektiğinde düzenler.
Anestezi Uzmanının Görev ve Sorumlulukları
Anestezi uzmanının cerrahi girişimleri daha güvenli ve konforlu hale getirmek için; ameliyatta yaşamsal işlevleri takip etmesi yanında, ameliyat öncesi ve sonrasında yapması gereken bazı görevleri vardır:
1. Ameliyat Öncesi Değerlendirme
Anestezinin sağlanmasında kullanılan ilaçlar pek çok faktörden etkilenir. Yaş, kilo, gebelik, alkol veya sigara kullanımı, düzenli kullanılan ilaçlar, böbrek veya karaciğer hastalıkları, bu faktörlerden birkaçıdır. Anestezi ve cerrahi vücudumuzun pek çok sistemini etkiler, bu yüzden anestezist, anestezi uygulamasının en güvenli ve konforlu olmasını sağlamak için olası hastalıklarınızı önceden bilmelidir. Bu nedenle ameliyattan önceki günlerde anestezistiniz sizi mutlaka görecektir. Bazı durumlarda anestezistin hastasını bir iki saat önceden görmesi de yeterlidir. Hastanın ameliyat olacağı hastalığı dışında ciddi kalp, solunum yolları ve benzeri sistemik hastalıkları mevcutsa anestezist ilgili branşlardaki doktorlardan görüş alarak ameliyat ve anestezi riski açısından hem hastayı veya hasta yakınlarını hem de ilgili cerrahı bilgilendirir.
2. Ameliyattan Önce Sakinleştirme
Halk arasında “Cesaret İğnesi”de denilen premedikasyonun en önemli amacı ameliyata girecek hastanın endişesini, korkusunu azaltmak, hafif uyku hali oluşturmak, bulantı, kusma, kalp ritim bozukluklarını önlemek, tükürük ve üst solunum yollarının salgılarını azaltmaktır. Ameliyathaneye sakin gelen hastaya kullanılan anestezik ilaç miktarı da azalmaktadır. Özellikle; uygulanan sakinleştirici ilaçlar sayesinde çocukların ameliyathane kapısında anne ve babalarından ayrılmaları kolaylaşmaktadır. Günümüzde bu sakinleştirici ilaçlar iğne yerine ağızdan ilaç olarak uygulanmaktadır. Bu sayede iğneden korkan hastalar dahi ameliyathaneye sakin bir şekilde inebilmektedir.
3. Ameliyat Sonrası Ağrıyı Giderme
Cerrahi veya ciddi bir travma sonrası gelişen ağrının giderilmesinden anestezist sorumludur. Anestezistin, hastanın sağlık durumuna ve kilosuna göre ayarladığı ağrı makinası, ameliyat sonrası dönemi hastanın kontrolünde ağrısız geçirmesini sağlar. Bu makina hastanın durumuna ve cerrahiye göre damardan veya epidural kateterden (bir iğne yardımı ile bele yerleştirilen çok ince plastik bir borucuk) uygulanabilir.
Genel Anesteziyi Daha Güvenilir Kılmanın Yolları
1- Ameliyat öncesi muayene: Hasta mutlaka ameliyattan önce anestezi doktoru tarafından muayene edilmeli ve sorgulanmalıdır. Muayenede, eşlik eden kalp, akciğer ve sistemik hastalıkları araştırılmalıdır. Hastanın her gün mutlaka içtiği ilaç olup olmadığı, ilaç alerjisi varlığı, daha önceden genel anestezi alıp almadığı, eğer daha önce genel anestezi almışsa bununla ilgili öykü dikkatli bir şekilde sorgulanmalıdır.
2- Sigarayı bırakmak: Sigara ameliyat sonrası solunum problemlerinin nedeni olarak gösterilmektedir. Hasta sigarayı bıraktığında akciğerlerdeki düzelmenin tam olarak görülebilmesi 1 hafta ile 6 ay arasında zaman almaktadır.
3- Şişmanlık: Şişman insanlarda ameliyat sonrası problemler daha sık gözlenmektedir.
4- Midenin Boş Olması: Yaşa göre değişmekle birlikte erişkin hastalar için genel anestezi öncesinde en az 6- 8 saatlik açlık döneminin bulunması gereklidir. Çünkü tokluğa bağlı kusma, mide içeriğinin akciğerlere kaçışı gibi problemler anestezi sırasında ve sonrasında çok önemli sorunlara yol açabilir. Bu nedenle hasta, acil olmayan ameliyatlar için aç kalma konusunda anestezi doktorunun söylediklerini dikkatli bir şekilde uygulamalıdır.
Anestezi Uzmanlarının Diğer Görevleri
Anestezistler ameliyathane dışında Reanimasyon (Yeniden Canlandırma) adı verilen yoğun bakım ünitelerinde, ağrı tedavi ünitesinde ve akupunktur ünitesinde çalışır.
Reanimasyon Ünitesinde, her türlü zehirlenmeler (mantar, ilaç, kimyasal madde, zehirli gazlar), intihar girişiminde bulunan hastalar, trafik kazaları, travmalar, solunum sisteminin de etkilendiği sinir-kas hastalıkları, enfeksiyon kaynaklı solunum hastalıkları anestezistler tarafından tedavi edilmektedir.
Başta kanser ağrısı olmak üzere çeşitli ağrı tedavilerinde, ağrısız doğumda anestezistler görev alırlar.
