Ağrı bulgusundan sonra yine birçok hastalıklarda önde gelen bulgular bulantı, kusma ve baş dönmesidir. İlk bakışta bulantı ve kusma birbirinin devamı ve aynı şey gibi görünürse de, bazı bulantıların mide ile hiç ilgisi yoktur.
Bunlardan bir tanesi dolaşımın yetersiz olduğu hallerde, muhtemelen bizzat kalpten doğan uyarmalarla meydana gelir. Bazen bu uyarma boyundan göğüse giren damarlardan da gelebilir. Bu şekilde bulantıyı kendini kaybetme takibeder. Bazı kalp hastalıklarında devamlı olarak görülür.
Şiddetli ağrılarda bulantı duyulabilir. Bazen psikolojik sebeplerle vücudun çökmesi halinde bulantı vardır.
İç kulakta bulunan denge merkezinde meydana gelen bozukluklar sinirsel yolla baş dönmesi ve bulantı meydana getirirler. Deniz tutmasında ve diğer bazı hastalıklardaki bulantının sebebi de budur.
Mide ile ilgili olmayan bulantılardan biri de asabiyetle ilgili olanıdır. Bazı sinirli kimseler bir olay karşısında sinirlendikleri zaman kusarlar. Bazı iştahsız çocukların hatta büyüklerin yemekte kusmaları da bu sebepledir. Bazı kronik, uzun süreli hallerde bu insanların ciddi beslenme bozuklukları gösterdikleri görülür.
Kusma ve bulantının mide ile ilgisi olan kısmı, en çok rastlanan şeklidir. Midenin iltihapları yani gastritler, bulantı ve kusmaya sebep olurlar, içkiden sonra kusma da yine böyle bir gastrit kusmasıdır.
Bozuk gıdalar, bazı zehirli maddeler ve bu arada uzun süre alınan ilaçlar da kusmaya sebep olurlar. Bunlar aynen ağrı duygusu gibi vücudun bir uyarma ve savunma davranışıdır. Bu şekilde zehirli maddeler dışarı atılmış olur.
Gebelik kusmaları da bir bakıma kadının gebeliğe ve yabancı maddeye karşı savunma kusmalarıdır. Belirli bir süre sonra geçerler.
Kusma fiili mideyi tamamıyla boşalttıktan sonra bu kasılmalar devam ederse, artık safra gelmeye başlar. Bu kusmaya ince bağırsağın üst kısmının da iştirak ettiğini gösterir. Bağırsak tıkanmalarında, kusmaya bazen daha aşağılardaki bağırsak içeriği de katılır.
Görme kusurları da bazen baş dönmesinden sonra bulantı ve kusmaya sebep olurlar. Bunların tedavisi sadece bu kusuru düzeltmekten ibarettir. Fakat kusmaların genellikle tedavisi bu kadar basit değildir. Yukarıda sıralanan bütün sebepler gözden geçirilmeli ve sebebe göre tedavi uygulanmalıdır. Herhalde, tekrarlayan kusmalar, doktor kontrolüne muhtaçtır.
