TİROİD BEZİ
Tiroid bezi 20 gram ağırlığında, 2,5 santimetre boyunda fakat çok etkili minik bir organdır.
Sürekli yorgunluk ve bitkinlik duyan, yahut sürekli huzursuzluk hissedip sinirden patlama noktasına ulaşılan kişilerde de tiroid bezinin incelenmesi gerekir. Belki de nedeni buradadır.
Tiroid bezi, nefes borumuzun ön kısmında bulunur. Şekli bir kalkanı andırır. Bu nedenle bazı ülkelerde kalkan bezi olarak da anılır. Hormon bezi olarak işlevini, hipofiz ve vejetatif sinir sistemi ile birlikte yürütür, iki tür hormon thyroxin ve trijodthyronin üretir. Bu hormonların ikisi de metobolizma-özümlenme işlemleri açısından önemlidir. Hormonun kana karışan miktarı, beyin içinde karmaşık bir mekanizmanın işlevine bağlıdır. Rahatsızlık halinde bazen aşırı, bazen de normalin altında hormon üretilir. Her iki duruma da, bünyedeki iyot eksikliği yol açabilir. Tiroid bezi, iki hormonu da üretmek için iyoda gereksinim duyar. Tiroid bezinde iyot eksikliği bu bezin büyümeye başlamasıyla ortaya çıkar. Sonuçta kişi guatr hastası olur.
Guatr hastalığı sırasında hipofiz bezi emir vermediği halde, tiroid bezi aşırı hormon salgılamaktadır. Buna bezin sürekli doku üretmesi neden olur. Böylece oluşan doku düğümlerine adenom adı verilir. Tiroid bezinin aşırı hormon üretmesinin bir başka nedeni ise, basedow hastalığıdır. Bu hastalık sırasında belirli miktarda antikorlar oluşur ve bu antikorlar hipofiz bezleriyle tiroid bezleri arasındaki bağlantıyı engellerler.
Organın işlevini normalin altında yapması, iyot noksanlığından olduğu kadar aşırı faaliyetini önlemek için uygulanan tedaviden de kaynaklanabilir. Bu gibi durumlarda guatr veya adenom ameliyat edilir.
Ülkemizde tiroid rahatsızlığı çeken milyonlarca kişi vardır. Basedow hastalığı, genellikle şeker hastalığının arkasından ortaya çıkar. Hastalık kadınlarda daha sıkça görülür. Tiroid bezlerinin aşırı çalışması olayına deniz kıyılarında diğer yörelerden daha fazla rastlanır. Aynı durum şehirlerde, kırsal yörelerden daha fazladır.
Basedow hastalığı guatr, hızlı nabız atışı, gözlerde büyümeyle ortaya çıkar. Bu hastalık çocuklukta az görülür, çocuk hastaların çoğu kız çocuktur. Tedavisi ilaç, tiroid hormonlarının oluşumunu değiştirme, radyo-iyot tedavisi ve ameliyattır.
Guatr hormonlarının aşırı üretilmesiyle olduğu gibi, eksik üretilmesiyle de ortaya çıkar. Erginlik, hamilelik, menapoz yılları, bedensel yüklenimler, enfeksiyon sırasında hormon miktarının artması guatrın daha çabuk büyümesine neden olur. iyodlu tuzlar, bu hastalıklara karşı en önemli önleyicilerden birisidir. Balık, sarmısak, tere de yararlıdır.
