Ebola Virüsü Hastalığı salgınlarında ölüm olasılığı yüzde 90’lara kadar çıkabilmektedir.
Ebola Virüsü Hastalığı salgınları öncelikli olarak yağmur ormanlarının yakının da mevcut olan Orta ve Batı Afrika’nın uzak köylerinde meydana gelmektedir.
Virüs insanlara vahşi hayvanlardan geçer ve insandan insana bulaşmaktadır.
Meyve yarasaları, ebola virüsünün doğal konağı olarak görülür.
Hastalığın insanlar ve hayvanlar için özel bir tedavisi veya aşısı bulunmamaktadır.
Ebola ilk olarak 1976 senesinde Sudan’ın Nzara ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin Yambuku kentlerinde eş zamanlı 2 salgına yol açmıştır. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde görülmekte olan salgının Ebola Nehri yakınında bir köyde meydana geldiğinden hastalığa bu isim verilmiştir.
Filoviridae (filovirüs) ailesinin 3 üyesinden biri Ebola Virüsü olup diğerleri Marburg Virüsü ve Cueva Virüsüdür. Ebola Virüsü 5 ayrı türe sahiptir:
Bundibugyo Ebola Virüsü (BDBV)
Zaire Ebola Virüsü (EBOV)
Sudan Ebola Virüsü (SUDV)
Reston Ebola Virüsü (RESTV)
Tai Forest Ebola Virüsü (TAFV).
BDBV, EBOV, ve SUDV Afrika’da görülmekte olan büyük Ebola Virüsü Hatalığı salgınlarıyla ilişkilendirilmektedir.
RESTV türü Filipinler ve Çin Halk Cumhuriyeti’nde görülmekte olup insanları enfekte eder fakat bugüne kadar bu türün insanlarda ölüm veya hastalığa yol açtığı açıklanmamıştır. Bilhassa enfekte domuz ve maymunlarla temas halinde olan çalışanlar arasında klinik belirtiler vermeden görüldüğü açıklanmıştır.
Ebola Nasıl Bulaşır? Ebola virüsünün doğal kaynağı şu ana kadar ispat edilemediğinden bir salgın başlangıcında virüsün ilk olarak insana nasıl bulaştığı bilinmiyor. Araştırmacılar ilk hastanın enfekte bir hayvanla temas sonucu virüsü aldığı hipotezini ileri sürmüşlerdir.
İnsan enfeksiyonu oluştuğunda virüsün başkalarına da bulaşmasının birçok yolu vardır. Ebola enfekte insanlarla doğrudan temas yoluyla insandan insana bulaşmaktadır. Bunlar:
- Enfekte bir bireyin kanı veya salgılarıyla doğrudan temas yolu ile.
- Enfekte salgıların bulaştıjı objelerle temas yolu ile.
- Defin işlemleri esnasında cenazeye doğrudan temas edilişi de hastalığın yayılmasında faktördür.
- İyileşen erkek hastaların spermleri yolu ile hastalığı 7 haftaya kadar bulaştırması olanaklıdır.
- Ebola Kanamalı Ateşi’ne sebep olan virüsler, genel olarak hasta bakımıyla uğraşırken enfekte salgılarla teması olan aileler ve arkadaşlar vasıtasıyla yayılmaktadır.
Ebola Kanamalı Ateşi salgınlarında hastalık sağlık tesislerinde hızla yayılabilir (klinikler, hastaneler v.b.). Maske, elbise ve eldiven gibi uygun koruyucu ekipman giymeyen personelin bulunmuş olduğu sağlık tesislerinde virüse maruziyet rizikosu yüksektir.
Enjektör ve ekipmanların uygun bir şekilde temizlenmesi ve imha edilişi önemlidir. Tek kullanımlık olmayan malzemeler tekrar kullanılma dan evvel sterilize etmek gerekir. Sterilizasyona dikkat edilmezse virüs bulaşımı devam eder ve salgın büyüyebilir.
Ebolanın Belirtileri
Ateş
Baş ağrısı
Kas ve eklem ağrıları
İshal
Halsizlik
İştahsızlık
Mide ağrısı
Kusma
Bazı hastalarda da şu belirti ve bulgular görülebilir:
Kaşıntı, gözlerde kızarıklık, hıçkırık, öksürük, boğaz ağrısı, göğüs ağrısı, nefes almakta güçlük, yutkunma zorluğu, vücut içinde ve dışında kanamalar. Laboratuvar bulgularında düşük beyaz kan hücreleri ve trombosit sayısı ile yüksek karaciğer enzimleri görülür. Son süreçte böbrek ve karaciğer yetmezliği görülmekte.
Belirtiler Ebola virüsüne maruz kalındıktan 2 - 21 gün (genellikle 8-10 gün) sonra görülmektedir. Hastaların bazısı iyileşirken, neden bazılarının öldüğü tam olarak anlaşılamamıştır. Bununla birlikte ölenlerin virüse karşı kafi bağışık cevap geliştiremedikleri bilinir.
Hastalığa Yakalanma Riski Taşıyan Bölgeler
Afrika’da teyit edilmiş klinik vakalar şu ülkelerden açıklanmıştır:
Liberya
Sierra Leone
Demokratik Kongo Cumhuriyeti (DRC)
Gabon
Güney Sudan
Gine
Nijerya
Fildişi Sahilleri
Uganda
Kongo Cumhuriyeti (ROC)
Güney Afrika
Birkaç laboratuvar kontaminasyonu hadisesi ( İngiltere’de bir, Rusya’da iki olmak üzere) hariç bütün vakalar ve ölümler Afrika’da meydana gelmiştir.
Eboladan Nasıl Korunulur? Ebola virüsünden korunma hususunda birçok zorluklar vardır. Ebola Hemorajik Ateşi ile kişilerin tam olarak nasıl enfekte oldukları bilinmediğinden az sayıda temel korunma tedbiri vardır.
Ebola Hemorajik Ateşinden etkilenen bölgelerde yaşamış olan kişilerin hastalıktan korunmak amacıyla aşağıdaki önlemlere uymaları önerilmektedir.
Diğer bulaşıcı hastalıklarda olduğu şekilde hastallığın önüne geçmenin en mühim metodlarından biri ellerin düzenli şekilde yıkanmasıdır. Ellerinizin su ve sabunla yıkanması (ya da sabun olmadığı yerlerde ve ellerin açık bir şekilde kan ve vücut sıvılarıyla kirli olduğu hallerde susuz alkol-bazlı el losyonun kullanılması) cildinizden potansiyel enfekte materyalleri uzaklaştırır ve hastalığının geçişini önler.
Eldiven kullanılan hallerde eldivenleri çıkarma dan evvel su ve sabunla yıkayınız ve eldivenleri çıkardıktan sonra da ellerinizi yıkayınız. Ölü hayvanlarla, öncelikli olarak da primatlara temas etmekten kaçınınız.
Yerel pazarlarda tüketim için satılan primatlar dahil vahşi hayvanların etini yemeyiniz.
Enfeksiyon ihtimalini en aza indirmek amacı ile Ebola Virüsü enfeksiyonu olduğu için kuşku edilen insan veya hayvanlarla yakın temas ederken enfeksiyon kontrol önlemlerini uygulayınız.
Sağlık tesislerinde hastalık bulaşma rizikosu yüksektir. Bu nedenle sağlık çalışanlarının bir Ebola Hemorajik Ateşi vakasını fark etmesi ve pratik viral hemorajik ateşi karantina önlemlerini ya da bariyer hemşirelik tekniklerini uygulamak amacıyla hazır oluşu gereklidir. Bu tedbirler arasında koruyucu giyeceklerin giyilişi (önlük, eldiven, maske, göz koruyucu ekipman gibi) yer almaktadır. Enfeksiyonun yayılmasını önlemekle ilgili olarak ekipman ve enjektörlerin sterilize edilmesi, uygun bir şekilde imha edilişi ve hastaların vücut salgılarının da uygun bir şekilde imha edilişi de önemlidir.
Amaç enfekte hastaların salgı ve kanlarıyla teması önlemektir. Hastanın ölmesi halinde cesetle doğrudan temasın önlenmesi de aynı şekilde ehemmiyet taşır.
Ebolaya Yakalandığınızı Düşünüyorsanız;
Eğer siz veya aile bireylerinizden bir tanesinde ateş veya titreme, kas ağrıları, bulantı, kusma, ya da cilt üzerinde döküntü belirtileri görülürse acil olarak bir sağlık kuruluşuna başvurunuz. Sağlık kuruluşuna başvurmak üzere gittiğinizde başka kişilerle temastan ve başka yerlere yapacağınız ziyaretlerden kaçınınız.
Seyahat Dönüşünüzden Sonra
Etkilenen bölgelerden dönen kişiler enfekte olmuş semptomatik kişi veya hayvanların vücut sıvılarıyla temas etmeseler bile sağlık durumlarını 10 gün süreliğine takip etmelidirler. Enfekte olmuş semptomatik kişi ve hayvanların vücut sıvılarıyla potansiyel temasları gibi bir durum mevzubahis olan kişiler 21 gün süreyle sağlık durumlarını takip etmelidirler.
Seyahatleri sırasında hastalanan bütün insanların kendilerinde yalnızca ateş bile görülse acil olarak bir sağlık kuruluşuna başvurmaları ve burada yapmış oldukları son seyahat ve muhtemel temaslıları hakkında bilgi vermeleri önerilmektedir.
Hastalığın bulaşmasını önleyici gerekli önlemlerin alınabilişi için sağlık kuruluşuna başvuru sırasında belirtilerinizle ilgili bilgi veriniz.
İlgili aramalar: ebola nedir, ebola nasıl bir hastalıktır, ebola virüsü nedir, ebola hemorajik ateşi nedir?
