Obstetrik Palpasyon
Gebe uterusun üçüncü trimesterde palpe edilmesi ile gebelik haftasına göre uterusun büyüklüğü değerlendirilir; fetal duruş ve prezentasyon belirlenir, ayrıca önde gelen kısmın pelvise inip inmediği araştırılır.
Gebe uterusu muayene ederken hastayı supin (sırtüstü) pozisyonda bırakmamak gerekir; aksi halde supin hipotansiyon sendromu gelişebilir. Supin hipotansiyon, sırtüstü düz yatan bir gebede uterusun vena cava inferior'a bası yaparak venöz dönüşü engellemesi ve sonuçta hipotansiyon, taşikardi ve baygınlık hissinin oluşmasıdır. Bu nedenle muayene masasının baş kısmı yukarı doğru kaldırılarak uterusun vena cava üzerine olan basısı azaltılır.
Gebenin karnı sternumun alt ucundan (ksifoidden) pubise kadar açıkta kalacak şekilde hazırlanır. Bu arada anamnezde atlanmış olabilecek bir ameliyat ned-besinin bulunup bulunmadığına bakılır.
Doğum Mekanizması
Doğum ile ilgili mekanizmaları anlayabilmek için doğum olayını oluşturan klasik üç komponentin bilinmesi gerekir. Bunlar; motor kuvvet (uterus kontraksiyonları), doğum yolu ve doğum objesidir (çocuk)
Normal bir doğumun olabilmesi için bu üç faktörün her biri kendi görevini tam olarak yapabilmeli ve diğer iki faktörle iyi bir şekilde etkileşebilmelidir.
Motor Kuvvet: Uterus Kası
Uterus kontraksiyonlarının frekansında ve şiddetindeki artış kendi kendini harekete geçiren karmaşık bir olaydır. Uterus kontraksiyonları ile uterus kas liflerinin uyarılabilirliğinde ve biyokimyasal ortamda bazı değişiklikler oluşur. Sonuçta kas liflerinin şekli değişir. Böylece uterus kası bir sonraki kontraksiyon sonrası daha fazla değişikliğe hazırlanmış olur. Uterus kasında izlenen kontraksiyonun önemli bir özelliği "retraksiyon"dur; yani her kontraksiyondan sonra kas lifleri kasılırken elde ettikleri kısalığı korurlar. Kontraksiyon dalgası uterus kornularından birinde başlayıp aşağılara doğru yayılır. Bu olaya "fun-dal baskınlık" denir.
Uterus üst segmenti tamamen düz kas liflerinden oluşurken alt segment ve servikste düz kas oranı sadece %10' dur. Fundusta başlayan kasılmalar uterus alt segmentinde incelmeye ve servikste silinmeye yol açar. Üst segmentteki retraksiyon olayı ile lifler gittikçe kısalarak uterus iç hacmini azaltırlar. Travayın ilk evresi ilerledikçe, uterusun üst segmenti gittikçe kalınlaşıp kas kitlesi artarken burada oluşan basınçla uterus içeriği alt segmente ve servikse doğru itilir. Uterusun üst ve alt segmentleri arasındaki sınır fizyolojik retraksiyon halkası adını alır
Travayın ilk evresini oluşturan bu süreç Braxton Hicks Kontraksiyonları'nın ortaya çıktığı gebeliğin son haftalarında başlamakla birlikte, travayın başlangıcında daha belirgin bir hal alır. Bu kontraksiyonlar, serviksin dar bir orifise sahip olan silindirik yapısını, çocuğun başının geçebileceği bir genişliğe dönüştürür. Travayın ilk evresinin sonunda, serviks uterus alt segmenti ile aynı genişliğe kavuşur, bu da serviksin tam açık olması demektir.
