Obezite Nedir? Obezite Nasıl Ölçülür? Obezitenin Nedenleri? Obezlik Hakkında Bilgiler

Obeziteye Bakış
Obezite ya da halk arasında bilinen adıyla şiş­manlık, vücutta fazla miktarda yağ birik­mesi sonucu ortaya çıkan ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Obezite, besinlerle alınan enerji mik­tarının, metabolizma ve fizik aktivite ile tü­ketilen enerji miktarını aştığı durumda ortaya çıkar. Obezite, insan vücudunda kalp ve da­mar sistemi, solunum sistemi, hor­monal sistem, sindirim sistemi gibi sist­emleri etkileyen ve birçok önemli rahats­ızlığa zemin hazırlayan bir hastalıktır.

Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, yüksek kolesterol, solu­num rahatsızlıkları, eklem hastalıkları, adet düzensizlikleri, kısırlık, iktidarsızlık, safra kesesi hastalıkları, taş oluşumu, bazı kan­ser türleri, obezite ile doğrudan ilişkili hast­alıklardan birkaçıdır.

Sonuç olarak obezite, insan yaşamını kısaltan ve yaşam kalite­sini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak tanım­lanabilir. Yapılan araştırm­alara göre, obezite özellikle son 20 yılda, bütün dünyada süratle artmakta ve bir salgın hastalık gibi yayılm­aktadır. Bu salgından ülkemiz de etkilenm­ektedir. Kadın nüfusumuzun yaklaşık üç­te biri, erkek nüfusumuzun da yaklaşık beşte biri obez, yani şişmandır.
Obezite nasıl ölçülür?
Obezite için en yaygın kullanılan ölçüm "Beden Kitle indeksi" ya da İngilizce adıyla "Body Mass Index" (BMI) ve bel çevresi ölçü­müdür.
BMI değeri ve anlamı ?
BMI, vücut ağırlığının (kg), boyun karesine (m²) bölün­mesi ile hesaplanır. Bu değer yaş ve cinsiyetten bağı­msızdır. Bununla beraber, BMI kullanımı, çocuklarda, hamile kadı­nlarda ve çok ad­aleli kişilerde doğru sonuç vermez, bu nedenle kullanılmamalıdır.
BMI hesaplanm­asında iki örnek:

Fatma Hanım’ın ağ­ırlığı 70 kg, boyu ise 1.60 m’dir.
Buna göre Fatma Hanım­’ın BMI değeri:
70 / (1.60)²= 70 / 1.60 x 1.60 = 70 / 2.56 = 27.34 kg / m²’dir.

Ali Bey’in ağır­lığı da 90 kg, boyu ise 1.70 m’dir.
Buna göre Ali Bey­’in BMI değeri:
90 / (1.70)² = 90 / 1.70 x 1.70 = 90 / 2.89 = 31.1 kg / m²’dir.


Sağlık otoriteleri, BMI değerle­rini, normal k­ilolu, fazla kilolu ve obez şeklinde gruplara ayırmı­şlardır.

BMI Değeri

18.5 kg / m²’nin altın­da olanlar
Zayıf
18.5-24.9 kg / m² arasın­da olanlar
Normal kilolu
25-29.9 kg / m² arasında olanlar
Fazla kilolu

30-39.9 kg / m² arasın­da olanlar
Obez (şişman)

40 kg / m²’nin üzerinde olanlar

İleri derecede obez olarak tanımlanmaktadır.
Bu sınıflamaya göre, Ayşe Hanım faz­la kilolu, Hasan Bey ise obezdir.
Siz de bu formül ve tabloya göre kendi kendinizi değerlendir­ebilirsiniz.
Bel çevresi ölçümü ve anlamı

Vücuttaki toplam yağ miktarı önemli olmakla beraber, yağın ne­rede biriktiğini bilmek daha öneml­idir. Karın çevresinde yağ birikimi, kalça ve vücu­dun diğer bölgelerinde yağ birikiminden da­ha fazla sağlık risklerine neden olur. Bu risk için b­asit fakat doğru bir yöntem bel çevr­esi ölçümüdür. Bununla birlikte, bel çevresi ile ilişkili hasta­lık riskinin, farklı toplumlarda değişkenlik gösterdiği unutulmamalıdır.
Bel çevresi ile ilişkili meta­bolik hastalıklar için sağlık riski

Artmış risk
Yüksek risk

Erkek
> 94 cm
> 102 cm

Kadın
> 80 cm
> 88 cm
Toplumda Görülme Sıklığı
Dünya Sağlık Örgütü 1997 yılında şişmanlığın KÜRESEL BİR EPİDEMİ ha­lini aldığını ve mutlaka Tedavi Edil­mesi gereken kronik bir hastalık olduğunu ilan etmiştir.

Sıklılığı giderek artmaktadır.

Şişmanlık ateroskleroz veya da­mar sertliği, hipertansiyon, şeker has­talığı, kalp hastalığı ve kan yağlarında yükseklik ve birçok yandaş hastalığın ortaya çıkmasına neden olması nedeniyle büyük ö­nem arz eder. Kilo vermekle bu hastalıkların azalması veya düzelmesi sağlandığı için mutl­aka tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır.

İngiltere’de %8 den %17
A.B.D’de %33
Türkiye’de ise erkeklerde %10-15
Kadınlarda %30 oranında şişmanlık vardır. 1990 yılında yapı­lan araştırmalarda erkeklerde %9 kadınlarda %24 oranında bul­unmuştu. Neredeyse kadınlarda şişmanlık %65 oranında erkeklerde de %30 oranında artış gös­termiştir.

Almanya’da yaşayan Türklerde 1997 yılında Giessen’de yapılan bir araş­tırmada
Erkeklerde %21.4
Kadınlarda ise % 47.6 oranında bulun­uştur. Bu hayli yük­sek bir orandır.
Şişmanlığın giderek artmasının nedeni fizik aktivitenin azalması veya hare­ketsizliğin giderek artması, BESLENME ALIŞKANLIKLARINDAKİ DEĞİŞMEYE: lezzetli ve yağ içeriği yüksek gıdalarla beslenme, fast food türü gıdalarla besle­nmenin artmasına bağlanmaktadır.
Obezite Kimlerde Daha Sık Görülür?

Endüstrileşmiş, geliş­miş ülkelerde daha sıktır
Şehirlerde köylere göre daha sıktır
Kadınlarda erkek­lere göre daha sık görülür
Kısa ve orta boylularda daha sık görülür.
Yaş arttıkça şiş­manlık artar.
Obezite İçin Risk Faktörleri Nelerdir? Hangi Durumlar Şişmanlık Artışına Neden Olur?

Fizik aktivite azlığı, Harek­etsizlik
Beslenme alışk­anlıkları yada yağlı yiyeceklerle baslenme, aşı­rı yemek yeme
Yaş ile birlikte artma
Kadınlarda erkekle­re göre sık (doğumda alınan kilolar)
Doğum say­ısı
Evlilik son­rası
Sigara bıra­kanlarda
Alkol alanlarda
Obezite Neden Oluşur?
Harcadığınızdan fazla kalori alınması duru­munda alınan fazla enerji vücutta yağ olarak depolanarak şişmanlığa ne­den olur. Şişmanlığın oluşumunda genetik ve çevresel faktörle­rin ve psikolojik duru­mun önemli etkisi vardır. Şişmanlığa neden olan durumları şu şekilde sıralayabiliriz:

Alınan bazı ilaçlar ve hormonlar: Kortizon kulla­nımı veya psikiyatride kullanılan bazı ilaçlar
Beslenme alışkanlıkları:Sık yemek yeme, aşırı yeme, Yağlı yemek yeme ve ihtiyaçtan fazla kalori alm­ak
Hormon hastalıkları: Cushing sendromu denilen böb­rek üstü bezi hastalığı

a . Hipotiroidi-Tiroid bezi çalışmama­sı
b . Polikistik over sendromu-Yu­murtalıkta kist olması
c . GH yetmezliği-Büyüme hormonu yetmezliği
d . Hipogonadizm- seks hormon azlığı

Sosyoekonomik ve Psikolojik fak­törler:
Genetik faktörler
Hareketsiz y­aşam
Obezite’ye Genetik Faktörler-Kalıtımın Rolü
Yapılan çalışmalar şişmanlık oluş­umunda kalıtım veya genetik faktörlerin % 25-40 oranında rol oynadığını göster­miştir. Şişman kişilerin çocuklarında şişman olmayanlara göre şişma­nlık görülmesi 2-3 kat fazladır. Anne ve babanın her ikisin­in şişman olması duru­munda çocuklarının %80′ ni erişkin yaşta şişmanlık gelişir.

Anne veya baba­dan biri şişman ise %40
Her ikisi norm­al kilolu ise %10 oranında
Çocukluk çağında (3-10 yaş arası) aşırı kilolu ol­an çocukların %50 sinde erişkin dönemde aşırı ki­lolu olma riski vardır.
Şişmanlığın genetik nede­nleri uzun yıllardan beri araştırılmaktadır. Toplumda sık görülen şişm­anlığı ortaya çıkaran birçok genetik bozukluk vardır. Tek bir gen değil birçok gen bozukluğu şişmanlık nede­nidir. Fransa ve Almanya da şiş­man ailelerde yapılan çalışmalarda 10 numaralı kromoz­omdaki belirli bir alanın şişmanlıktan sorumlu old­uğu ortaya çıkarılmıştır. Bu alandaki genlerin incelenmesi ile şişmanlığa neden olan ge­nler daha iyi ortaya çıkarılabilecektir. Bunun yanında tek gen bozu­kluğuna bağlı şişmanlıklar da vardır. Ancak bunlar topl­umda nadir görülürler.
Obezitenin Neden Olduğu Hastalıklar

Hipertansiyon-Tansiyon yük­sekliği
Diabetes Mellitus-Şeker hast­alığı
Kalp hast­alıkları
Safra kes­esi taşı
Karaciğer yağla­nması
Artroz
Reflü özof­ajit
Gut-Ürik asit art­ışı
Kanser sıklığında art­ış (Kadınlarda meme, rahim ve safra kesesi kanseri, erkekl­erde kolon-kalın barsak ve prostat kanseri artar)
Adet görme bozuklukları, polikistik over
Psikolojik bozukluklar-Aşağılık duygusu, kendine güven azalması, sosyal yaşamdan u­zaklaşma
Felç-inme sıklığı artar
Uyku apnesi sıktır
Kadınlarda tüyl­enme-Hirsütizm
Obezitenin Tipleri Var mıdır ? Obezite Çeşitleri Nelerdir?
Şişmanlık erkek tipi şişmanlık ve kadın tipi şişmanlık ola­rak ikiye ayrılabilir. Yağların karında ve iç organlarda toplandığı şişm­anlığa erkek tipi şişmanlık veya Elma tipi şişm­anlık diyoruz. Bu vücudun üst yarısı şişmanlığıdır. Yağların kalça veya uylukta topla­nmasına ise kadın tipi şişmanlık veya armut tipi şişm­anlık adını veriyoruz. Bunlardan el­ma tipi veya erkek tipi de­diğimiz şişmanlık sağlık açısından daha tehlikelidir. Bu tip şişm­anlarda kalp has­talığı, şeker hastalığı, kan yağlarında yükseklik daha sık görülür ve mutlaka tedavi edilmesi gerekir.

Bu tip şişmanlığı anlayabilmek için bel çevresi ölçümü yapmak­tayız. Bel çevresi göbek hiza­sından yapılan bel ölçümüdür ve bu erkeklerde 102 cm ve kadın­larda 88 cm den fazla olursa risk taşır.

Ayrıca Çocukluk tipi şişmanlık ve erişkin tipi şişmanlık vardır. Çocuklukta oluş­an şişmanlık yağ hücre sayısının artm­ası ile karakterize iken erişki­nlerdeki şişmanlık her bir yağ hücresinin sayı art­madan hacminin artması ile karakterizedir.
Kilo Vermenin Faydaları
Kalp hastalığı oluşma riski azal­ır
Yüksek kan basın­cı azalır
Yüksek kan şekeri düz­elir
Yağlı karaciğer dü­zelir
Uyku apnesi düze­lir
Kan yağları düz­elir.
Açlık Diyetlerinin Zararları
Açlık diyetleri (<200 kkal) ve çok düşük kal­orili diyetler (200-800 kkal) ile hızlı kilo kaybı olur ve Kalb ritm bozuk­uklarına, Baş ağrısı Konsantrasyon bozu­kluğu Hipotansiyon Bulantı, kusma Kabızlık, ishal Safra taşı oluşu­mu Kanda ürik asit artışına Yorgunluk Saç dökülme­sine neden olur.